Guys & Dolls on Broadway

موزیکال «گایز اند دالز»: جاهل ها و خوشگل ها

برادوی، محله تئاترهای حرفه ای نیویورک، یکشنبه شب، در تئاتر ندرلندر Nederlander میزبان ستارگان برجسته سینما و تلویزیون بود که جمع شده بودند برای افتتاح اجرای جدیدی از موزیکال معروف گایز اند دالز Guys and Dolls، یا «مردها و عروسکها» - ظاهرا در این دوران بد اقتصادی که هیچکس حاضر نیست دست توی جیبش بکند، روی صحنه آوردن موزیکال شناخته شده و دوست داشتنی ای مثل گایز اند دالز دیگر ریسک ندارد.

گایز اند دالز که شاید در فارسی قشنگ تر بشود به آن گفت «جاهل ها و خوشگل ها» نمایشی است در باره نیویورک و برادوی، پر از اشاره به جاها و رسمهای محلی. محور نمایش، قمار طاس بازی یا مهره اندازی یا game of craps غیرقانونی کنار خیابان است و رابطه یک قمارباز و یک حقه باز ترتیب دهنده قمار، با یک خواننده کاباره و یک زن از موسسه نیکوکاری «سپاه رستگاری» یا Salvation Army که با عشقش به آن قمار باز، همه به اصطلاح گناهکاران یعنی قماربازها و مشروب خورها را به راه راست می آورد -- به قول منتقد نیویورکر، اگر می بینیم در پنجاه سال اخیر، شهر نیویورک را ترانه ها «شهر بازی» می خوانند به خاطر این نمایش است که از جمله نشان می دهد که بزرگترین قمار شهر، همین تئاتر برادوی است.

***

گزارش تلویزیونی بهنام ناطقی

نمایش گایز اند دالز، بار دیگر به برادوی نیویورک باز می گردد، این بار در تئاتر ندرلندر، و با اجرائی از کارگردان دز مککناف Des McAnuff که اخیرا به خاطر کارگردانی تمیز و ابتکاری موزیکال پرفروش Jersey Boys نامش سر زبانهاست. علیرغم توفان برفی که یکشنبه شب نیویورک را تهدید می کرد، جمعی از ستارگان سینما و تلویزیون شب افتتاح در تئاتر بودند، از جمله که وین بیکن و همسر بازیگرش خانم کیرا سج ویک، و بازیگر سینما و تئاتر، میتو برودریک. آنا اورتیز بازیگر سریال موفق آگلی بتی می گوید فیلمش را دیده اما تا حالا اجرای زنده ای از آن ندیده. در اجرای جدید، بازیگر سینما آلیور پلت نقش لات شیکپوش و عاشق پیشه نیتن دیترویت Nathan Detroit را بازی می کند در مقابل ستاره تلویزیون خانم لارن گراهام، در نقش ادلید Adelaide

میهمانان شب افتتاح مدام اهمیت این اثر در تاریخ تئاتر موزیکال آمریکا را یادآور می شدند، از جمله بازیگر دیلان بیکر می گوید خودش در دبیرستان و زنش در دانشگاه در این نمایش بازی کردند و دیدن دو باره آن همیشه با ارزش است. برخلاف اجراهای قبلی گایز اند دالز، که لباسها و دکور دهه 1950 را تداعی می کرد، این اجرا، به دوران سخت تر و فروتن تری باز می گردد.

کارگردان دز مکاناف Des McAnuff توضیح می دهد صحنه نمایش را به دوران دیمن ران یان، نویسنده، بازگردانده اند. او می گوید ما در آمریکا دوران تیره ای را می گذرانیم، و این نمایش نشان می دهد جای امید هست و آمریکا این دوران سخت اقتصادی را هم مثل دوره های سخت دیگر، پشت سرخواهد گذاشت. مک اناف می گوید در نمایش گایز اند دالز، امید هست و شوخی و موسیقی خارق العاده، و برای همه نسل ها جذاب است.

منتقدها صبح دیروز اجرای جدید را با تردید و سرزنش تحویل گرفتند اما نیویورک تایمز نوشته بود که شهرت نمایش و کشش ترانه ها، باعث می شود این اجرا به این زودی ها، تعطیل نشود.

***

این اثر سالها در برادوی نیویورک و وست اند لندن روی صحنه بوده الان اجرائی از آن در سیدنی استرالیا روی صحنه است و محبوب کلاسهای تئاتر مدرسه ها و دانشگاه هاست. علت محبوبیت آن، این است که نمایش مفرح و زیبائی است که با نغمه های فراموش نشدنی، داستانی گیرا و الهامش از فرهنگ عامیانه، به یک اثر کلاسیک تبدیل شده. گایز اند دالز که در دوره ای روی پرده آمد که آمریکا در اوج قدرت بود، یعنی دهه 1950.

بعد از اجرای پرفروش اولش در برادوی که نزدیک به 1200 بار روی صحنه رفت حتی قبل اش از افتتاح رسمی اش، این اثر در سال 1992 احیا شد. اجرای جدیدی از آن آمد با بازی Nathan Lane، بار دیگر در آغاز رونق اقتصادی دهه 1990 -- و سالها روی صحنه بود. ترانه ها و موسیقی نمایش گایز اند دالز، کار ترانه سرا و آهنگساز فرنک لوسر Loesser است و شعرها، پر از بازی های ماهرانه است با واژگان عامیانه و دستور زبان، ترکیبی است از زبان هوشمند ولی غلط غلوط آدمهای بی سواد خیابان... مثل نثر نویسنده ی اثر، دیمون رانیان Damon Runyan

در همان دهه، یعنی سال 1955 - فیلم این موزیکال هم بر پرده آمد و موفق بود، با بازی فرنک سیناترا و مارلون براندو، به کارگردانی جوزف مانکیه ویتز... و معمولا اجراهای مختلف نمایش در آمریکا و انگلیس و استرالیا و جاهای دیگر، خیلی ملهم از دوره ای است که در فیلم می بینیم یعنی دهه 1950، نه دوره ای که در خود داستانها هست، یعنی سالهای سی.

موزیکال گایز اند دالز بر اساس دو داستان کوتاه از دیمون ران یان نوشته شده، نویسنده ای که کارش را از ستون روزنامه ها شروع کرد در دهه 1930 و در زمان حیاتش، گران ترین نویسنده آمریکا بود. اجرای جدید به خاطر مد لباسها و آداب اجتماعی دهه 1930، به دوره رکود اقتصادی در آمریکا نگاه می کند و زمخت تر است و ربطش می دهد به آن دوره که آمریکا با مشکلات اقتصادی روبرو است. ولی به قول جان لار Lahr، منتقد نیویورکر، این نمایش در سال 1950 یکی از دوران اوج قدرت آمریکا روی پرده آمد، و حالا که وضع اقتصادی درخشان نیست، باید دید به فضای آفتابی و پرامید و شاد و شنگول این نمایش، تماشاگر چه واکنشی نشان خواهد داد.

منتقدهای روزنامه ها، دیروز صبح ضمن ستایش بعضی جنبه ها، اجرای جدید به خصوص انتخاب بازیگرها را تحویل نگرفتند -- یکی از مدافعان اجرا، جان لار منتقد تئاتر نیویورکر است، هر چند که او هم از کارگردان به خاطر زیاده روی در صحنه پردازی انتقاد کرده و نوشته با این کارها، کارگردان عملا دارد با جذابیت های ذاتی متن نمایش رقابت می کند.

منتقد نیویورک تایمز، بن برنتلی Brantley، یکی از منفی ترین نقدها را نوشته در باره اجرا، و تاکید کرده که علیرغم اینکه صحنه را بزرگ کرده اند و طراحی و صحنه پردازی همه رقصنده ها و بازیگر ها را در حرکت مدام نگه می دارد، عجیب است که کل اجرا ایستا به نظر می رسد و فاقد پویائی است. برنتلی در همه چیز نوعی عدم اعتتماد به نفس می بیند، در بازیگرها و در زمانشناسی کمدی نمایش، و در ادای جملات و واژگان خیابانی دهه های گذشته.

منتقدان دیگر هم به خصوص از انتخاب بازیگرها ایراد گرفته اند. منتقد ورایتی نوشته هیچکدام از چهار هنرپیشه اصلی نمی توانند روی صحنه راحت باشند و با موسیقی به راحتی حرکت کنند. با این حال، ورایتی تعریف کرده از طراحی رقص که به صحنه های نمایش جان داده. منتقد تئاتر فایننشال تایمز از لارن گراهام، هنرپیشه تلویزیون، در نقش خواننده کاباره ادل اید انتقاد کرده که بازی اش بی حال است، ولی مخصوصا از نقش اصلی یعنی شخصیت نیتن دیترویت با بازی آلیور پلت Platt خیلی انتقاد کرده و نوشته در مقایسه با نیتن لین Nathan Lane که این نقش را در دهه 1990 بازی می کرد، در اجرای آلیور پلت، جای قهقهه های تماشاگر را پوزخند گرفته.

الیشا گاردنر، منتقد USA Today نوشته آلیور پلت بازیگر خوبی است و کارهای خوبی روی صحنه و در سینما انجام داده، اما بازیگر خوب بودن لزوما آدم را برای کمدی موزیکال زنده روی صحنه آماده نمی کند. تام گی یر در EW هم می گوید علیرغم محوبیت ملی این نمایش این اجرا کار نمی کند و همه اش تقصیر الیور پلت است که اصلا نمی داند ستاره کمدی موزیکال بودن یعنی چی.