Sunshine Cleaning

رستگاری اقتصادی دوخواهر سختکوش

 

«نظافتکاری آفتاب»  یک فیلم از سینمای مستقل آمریکاست که اسامی بعضی از دست اندرکاران آن و حتی اسم خود فیلم که واژه آفتاب در آن است، باید برای خیلی ها آشنا باشد، برای اینکه یادآور یکی از موفق ترین فیلمهای سینمای مستقل آمریکا در سالهای اخیر است، فیلمی به نام «خانم کوچولوی آفتاب» به نام Little Miss Sunshine...که سه سال پیش برنده اسکار شد و بیشتر از صد میلیون دلار در اکران اول فروش کرد.  فیلم شرکت نظافتکاری سانشاین، داستان یک شرکت کوچولوست که کارش نظافت صحنه های جرم و جنایت است که آن را دو خواهر، یکی مادربدون شوهر است با بازی ایمی ادمز Amy Adams، و دیگری  خواهر جوان ترش نورا، با بازی امیلی بلانت Emily Blunt، راه انداخته اند که به زندگی های زهواردررفته خود سرو سامان بدهند. وجه مشترک این دو فیلم، غیر از اینکه هردو فیلمهائی هستند در باره آدمهای طبقه متوسط پائین در جاهای دورافتاده، این است که تهیه کننده های هر دو مشترک هستند و ظاهرا اسم سانشاین را هم برای این یادآوری در عنوان این فیلم گذاشته اند.

 

گزارش تلویزیونی بهنام ناطقی با کامبیز

داستان هر دو فیلم در الباکرکی، ایالت نیومکزیکو، یکی از عقب افتاده ترین و فقیرترین شهرها و ایالات آمریکا اتفاق می افتد، و حضور الن آرکین Arkin هم درنقش پدر خانواده، هم یادآور فیلم قبلی است که آلن آرکین در آن، پدربزرگ هروئینی دختر کوچولوئی بود که برای مسابقه زیبائی همراه با خانواده از الباکرکی می رود به لس آنجلس. آلن آرکین برای آن نقش اسکار گرفت و تهیه کننده ها ظاهرا با گذاشتن او در این فیلم می خواهند از این ارتباط استفاده ببرند، اما برای  خیلی ها، حضور ایمی ادمز در نقش اصلی کافی است که این فیلم را خواستنی و جذاب بکند. او نقش زنی را بازی می کند با آرزوهای برباد رفته، دختری که در دبیرستان کاپیتن تیم تشویق فوتبال بود و مورد حسادت همه، اما در بزرگی نتوانسته در زندگی به جائی برسد. نقش دوست پسر او را هم استیو زان بازی می کند، کمدینی که الان در فیلم باک هاوارد کبیر هم در کنار پسر تام هنکس بازی می کند و هنرمند خارق العاده ای است که کمتر شناخته شده.

 

***

 

کار نظافتچی برای دو خواهر پاکباخته در الباکرکی، با مشکلات خودش توام است.   ایمی ادمز، بازیگر نقش «رز» خواهر بزرگتر، می گوید  این سناریو، داستانی یگانه دارد که قبلا نشنیده بودم و پویائی میان اعضای خانواده را دوست داشتم و همه می توانند با آن رابطه بگیرند. امیلی بلانت می گوید خیلی سناریو می خواند و این بهترین سناریوئی بود که خوانده بود و خیلی دلش می خواست این دختر آسیب پذیر و حواس پرت و کله علفی  را بازی کند.

 

فیلم در باره روبرو شدن با آرزوهای از دست رفته است.  ایمی ادمز می گوید خیلی دوست داشت در این فیلم رابطه خواهران را بررسی کند در ارتباط با این شخصیت ها که واقعا می خواهند بهتر شوند و این تلاش برای بهتر از قبل شدن و بالابردن موقعیت اجتماعی  را همه کس به خوبی درک می کند.  ایمی ا دمز می گوید با الن آرکین هم صحبت خوبی داشت و سرصحنه از خلاقیت او و نظم و ترتیب او و گشاده روئی او، درس های زیادی گرفت.

 

فیلم «شستشوی آفتاب» را  همان تهیه کنندگان فیلم لیتل میس سانشاین تهیه کرده اند. امیلی بلانت می گوید این تهیه کنندگان خیلی باحال و کلاس بالا هستند و خیلی با مردم همکوک هستند، و احساس آدمهای اهل پول و کمیته را به انسان نمی دهند و غریزه خوبی در باره چیزهای خنده دار و واکنش مردم دارند.

 

***

 

در ظاهر، وقتی به این فیلم نگاه می کنیم، فیلمی است کوچک در باره یک کمپانی حقیر نظافت صحنه های جنایت و قتل، در یک گوشه دورافتاده و نیمه مخروب شهر فقیر الباکرکی، ولی حاصل کار، یک فیلم دوست داشتنی و غیرمتعارف است که با مقدار کافی کمدی، آن را ورآورده اند، تا توازن در آن برقرار کنند. نویسنده این فیلم، میگن هالی، Megan Holly یک مونتور فیلم و مستندساز است از ویرجینیا،  و این اولین کارش است به عنوان سناریست یک فیلم بلند، و کارگردان این فیلم، خانم کریستین جفز هم یک هنرمند نیوزیلندی است که به قول جو مورگنسترن، منتقد وال استریت جورنال، تسلط خوبی نشان می دهد به روابط پیچیده در خانواده های آمریکائی.

 

محور این فیلم شخصیت رز است با بازی ایمی آدمز که همانطور که دیدیم، در دبیرستان محبوب همه بوده به عنوان کاپیتن تیم تشویق یا cheerleader ولی در آغاز فیلم او را داریم که برای درآوردن خرج زندگی خودش و پسرش که او را بدون شوهر دارد یک تنه بزرگ می کند، خانه های مردم را تمیز می کند، ولی زنی است با آرزوهای باخته، می خواسته جواز معاملات ملکی بگیرد و کار آبرومندی داشته باشد، نتوانسته...  می خواسته شوهر کند، نتوانسته؛ معشوق او، با بازی استیو زان، مرد زن داری است که حاضر نیست زن خودش را برای او طلاق بدهد؛ در کنار او، خواهرش، با بازی امیلی بلانت، دختر باهوشی است که مدام با طنز سیاه زخم زبان می زند    فرق دوخواهر این است که رز، ایمی ادمز، که قبلا تشویق کن وهوراکش تیم ورزشی مدرسه بوده، یاد گرفته که غم زندگی خودش را با لبخندظاهری پنهان کند اما خواهرش علاقه ای ندارد به پنهان کردن غم و شکست هائی که در زندگی دیده، و مدام به خودش و دیگران زخم زبان می زند، آن هم به طنزی تلخ.

 

فیلمبرداری فیلم کار جان تون John Toon است که قبلا هم با این کارگردان، یعنی کریستین جفز کار کرده، و فضاهای شهر خاکزده و آپارتمانهای بسازوبفروش ارزان و زندگی در واگنهای تریلر در حاشیه شهر راکه فضای زندگی این دوخواهر فقیر است، برای تماشاگر لمس پذیر ساخته. اما با این همه، فیلمی که در این فضای تلخ و تاریک و فقرزده در پسزمینه این شکستها، شروع می شود، فیلمی است امیدوارکننده ودلخوش کننده نسبت به زندگی، و آن اسم آفتاب یا سانشاین در عنوان فیلم بیخود نیست.

 

اما شاید تهیه کننده ها زیادی خواسته اند این فیلم را با آن فیلم مربوط کنند، با این حال، فرق آنها زیاد است. مثلا آن وانت زرد رنگ فولکس واگن که خودش یک شخصیت بود در آن فیلم، اینجا نیست، و پهنای گسترده آن فیلم  را که در محورش سفری بود از نیومکزیکو به کالیفرنیا، در این فیلم نمی بینیم، و بچه با نمک آن فیلم با بازی «ابی گیل برزلین» هم اینجا نیست، هر چند که پسر هشت ساله جیسن اسپه وک Jason Spevak بی نمک نیست. اما ایرادی که بعضی منتقدها گرفته اند، این است که شخصیتی که الن آرکین اینجا بازی می کند خیلی به شخصیت پدربزرگ فیلم قبلی شبیه است، ولی مورگنسترن در وال استریت جورنال نوشته بسکه این نقش را خوب بازی می کند، ایرادی نمی شود به  تکرار آن گرفت.

 

بعضی ایرادها، از لغزشهای سناریو گرفته شده، که مثلا زیادی سعی می کند رابطه دو خواهر  و مشکلات امروز آنها را به زندگی بچگی آنها مربوط کند.  اما تم های مشخصی که در این سناریو هست، هم با واقعیت امروز تطبیق می کند و هم با واقعیت های منطقه جغرافیائی که فیلم در آن اتفاق می افتد. مثلا  کنارآمدن خانواده ها با مصیبت هائی گذشته، مثل مرگ مادر، و مصیبت های امروزی، مثل فقر و باخت عشقی، و اینکه خواهرها فکر می کنند وظیفه دارند از همه چیز نگهداری کنند. در واقع، از دید بتسی شارکی، نویسنده لس آنجلس تایمز، این داستانی است پر از درسهای اقتصادی، و مرثیه ای است در باره فرهنگ زیاده طلبی و یادآور این حقیقت که راه نجات همه در سختکوشی است نه در معجزه، و فیلمی است که سرانجام، تماشاگر را با تصویری از امید، طنز و واقعیت هائی تنها می گذارد که مرهمی می شوند برای روح رکودزده ی آمریکائی ی امروزی.