Terminator Salvation

مقاومت چریکی علیه نظام آدمخوار

 

در جدید ترین فیلم از مجموعه ترمینتر با نام رستگاری، یکی از پرفروش ترین فیلمهای روز در سینماهای آمریکا، کریستین بیل در نقش جان کانر، رهبری یک گروه مقاومت مردمی را به دست می گیرد برای نابود کردن شبکه مخوف ماشین های «خودآگاه» آدمخوار، که با هدف نابودی نسل بشر از روی کره زمین، به شکار و انهدام سازمان یافته آدمها مشغول هستند. سناریوی فیلم تلفین ماجرای ترمینتر است با کتاب جاده The Road از نویسنده معاصر Cormack McCarthy برنده جایزه پولیتزر برای همین کتاب.

 

فیلم «رستگاری» Terminator Salvation جدیدترین فیلم از مجموعه ترمینتر با هنرپیشه های جدید و داستان جدید، بعد از شش سال، از هفته پیش به پرده سینماها بازگشت. این مجموعه 25 سال پیش با فیلم ترمینتر با شرکت آرنولد شوارتزنگر شروع شد به کارگردانی جیمزکمرون و «رستگاری» نخستین بار است که آرنولد در ترمینتر حضور ندارد. با این حال، آرنولد شوارتزنگر، حالا فرماندار ایالت کالیفرنیاست، نقش کوتاهی دارد ودر خبر ها بود که برای نمایش اندام ماهیچه ای او، این بار دیگر از بدل و نقاشی کامپیوتری استفاده کرده اند.

 

گزارش تلویزیونی بهنام ناطقی

آرنولد شوارتزنگر در مجموعه Terminator یک روبات یا آدم ماشینی بود با توانائی های خارق العاده برای کشتن که از آینده آمده بود کشتن بچه ای به نام جان کانر، که قرار بود در آینده قیام آدمها علیه ماشین ها را رهبری کند اما تبدیل می شود به مدافع آن بچه و در فیلمهای بعدی، با فرستادگان دیگر آینده به جنگ می پردازد.

 

وجه مشخصه آن فیلم ها، که نمونه های دیدنی از سینمای حادثه ای یا اکشن در ترکیب با افسانه علمی بودند، حضور آرنولد بود که با طرز بازی کردن و آن لهجه اش، انگار همیشه به تماشاگر چشمک می زد و کل داستان فیلم و افکت ها یا ترفندهای بصری آن را دست می انداخت.

در فیلم جدید با نام رستگاری، که چهارمین قسمت از مجموعه ترمینتر است، روبات های جدیدی جای آرنولد را گرفته اند، و کریستین بیل، در نقش اوکانر، همان پسری که آرنولد حراست می کرد. این فیلم «مک جی» تهیه کننده و کارگردان تلویزیون و سینما، کارگردانی کرده است.

 

***

 

در فیلم جدید ترمینتر، با نام رستگاری، شبکه مخوف آدم مصنوعی ها، به نام Skynet با انفجارهای اتمی، موفق شده است که تمدن بشری را محو کند و ماشین های کشنده ترمینتر روی کره زمین به شکار آدمها مشغول اند. کریستین بیل نقش «جان اوکانر» رئیس نیروی مقاومت را بازی می کند.

 

کریستین بیل می گوید اول فکر می کردم شاید این اسطوره دیگر به آخر رسیده و حرفش زده شده، ولی به سناریوئی دست یافتیم در باره آخرالزمان، یعنی جهان بعد از روز قیامت، که واقعا تازگی دارد. او می افزاید که چنین فیلمی بیشتر در باره حس اشتیاق دسته جمعی تماشاگران است هنگام دیدن آن، و آن را به سفری هیجان انگیز در قطار شهربازی تشبیه می کند.

 

هنرپیشه استرالیائی سم ورتینگتن در این سفر با کریستین بیل همراه است. ورتینگتن می گوید جهان فیلم اول ترمینتر گسترده تر شده، لمس پذیرتر و جسمانی تر شده و شوق انگیز تر که به پول بلیط بیارزد.

 

کارگردان «رستگاری» در ساختن سریالهای تلویزیونی تجربه اندوخته است و فیلم حادثه ای فرشتگان چارلی. مکگی می گوید کار او بیشتر بر همکاری مشترک استوار است، و آن را از کارگردان ران هاوارد یاد گرفته است که معتقد است کارگردان بودن گوش دادن به تعداد زیادی صداهای مختلف است و در هم ادغام کردن آنها در یک بینش واحد. او می گوید هر چند از اول برایش روشن بود نوع فیلمی که می خواهد بسازد برایش روشن بود، از نتیجه کار خیلی راضی است و آن را از جمله مدیون پدر همین خانم برایس هاوارد است.

 

شرکت هلسیون، با خریدن کلیه حقوق ترمینتر، تصمیم گرفت آن را هم در سینما و هم به عنوان یک بازی کامپیوتری به روز کند. تهیه کننده درک اندرسن، یکی از دو مدیر شرکت هلسیون، می گوید از خیلی کارگردان سئوال کردند چه بینشی در باره ترمینتور دارند و جواب مکگی مو را روی گردن او راست کرد چون با هدفی که شرکت هلسیون برای این فرنچایز داشت تطبیق می کرد و همان داستانی بود که آنها می خواستند بازگو کنند.

 

ویکتور کوبیچک، مدیر دیگر هلسیون می گوید میگوید در تولید فیلم جدید نسبت به هوادران مجموعه احساس مسئولیت می کرد و می خواست آنها رستگاری را واقعا به عنوان قسمت چهارم ماجرای ترمینتر قبول کنند.

 

***

 

فیلم «رستگاری ترمینتر» داستان پیچیده ای دارد چون گذشته و آینده و حال را با هم مخلوط کرده بعضی آدمها از گذشته آمده اند بعضی از آینده، و در حال با هم روبرو می شوند. هر چند که جان کانر در سال 2018 زندگی می کند و همدست او از گذشته به آنجا آمده و ماشین های ترمینتر از آینده آمده اند، ولی برخلاف فیلمهای قبلی اینجا سفر در زمان نداریم. با این حال، از جبر گیج کننده منطق سفر در زمان خلاصی پیدا نکرده. چیزی که تماشاگر ترجیح می دهد به آن فکر نکند.

 

این ترمینتر چهارمی، کار هنرمندی است که به مخفف اسمش مک جی نامیده می شود، ولی اسم اصلی اش هست جوزف مکگینتی که تصمیم گرفته داستان «جاده» The Road از کورمک مککارتی Cormack McCarthy را با ماجرای ترمینتر پیوند بدهد. مککارتی، نویسنده داستان «این کشور برای پیرمردها نیست» برای کتابش «جاده» جایزه پولیتزر را هم گرفت. برای همین است که پرداختن تضادهای رفت و برگشت بین حال و آینده و گذشته، کنار گذاشته شده و به جای آن، یک فیلم آینده نگر در باره جنگ تحویل تماشاگر می دهند که ایده محوری آن، قیام و شورش مردمی علیه قدرت مخوف و غیرقابل نفوذ یک حکومت شرور و جنایتکار است و به سبک فیلمهای افسانه علمی حادثه ای جدید سینمای آمریکا، از جمله فیلم «سلحشور تاریک» یا Dark Knight جدید ترین قسمت مجموعه بتمن که با شرکت همین کریستین بیل، سال گذشته نزدیک به یک میلیارد دلار در دنیا فروش کرد، فضای تیره و دیدگاهی بدبین دارد به آینده بشریت.

 

کریستین بیل که قرار است در یک فیلم دیگر از این مجموعه ظاهر شود، برای خیلی از تماشاگران، یادآور نقشی است که در مجموعه بتمن Batman بازی می کند. ولی درست است در فیلمهای بتمن به خصوص در Dark Knight هم علیه زور و فساد مبارزه می کند، ولی فرق آن این است که در فیلم ترمینتور، شخصیت جان کانر، با بازی کریستین بیل، یک رهبر مقاومت و قیام مردمی است، نه یک مبارز منفرد.

 

با این حال، خیلی ها از جمله جاناتان نولن، برادر کریستوفر کارگردان سلحشور تاریک و همچنین سناریست مطرح هالیوود پال هگیس، سازنده فیلم کرش، در دستکاری کردن سناریو دست داشته اند، علاوه بر دو سناریست اصلی فیلم، جان برانکاتو و مایکل فریس.

 

اول فیلم، جان کانر یک رهبر هسته مقاومت محلی است و صدای مقاومت روی رادیو، و روسای او، فرمانده های مقاومت او را وادار می کنند که اسلحه جدیدی که از نزدیک می تواند ماشین های آدمکش را نابود کند، امتحان کند، و همدستانی را در این راه از دست می دهد از جمله جوانی پدرش را که می خواهد او را نجات دهد.

 

مردم با نزدیک به 80 میلیون دلار در دو هفته اخیر از این فیلم استقبال کردند ولی در هفته اول فروشش نتوانست به مقام اول برسد. از جمله منتقدهائی که این کار را به عنوان فیلمی در باره مقاومت مردمی در برابر نظامهای ظالم تحسین کرده اند، یکی جو نومائیر، منتقد دیلی نیوز است که آن را به فیلم Road Warrior تشبیه کرده وتحسینش کرده که خواسته فیلمی به سبک قدیم بسازد و از سبک مونتاژ سریع متداول امروزی پرهیز کرده.

 

سرمنتقد نیویورک تایمز، AO Scott که او هم از این فیلم بدش نیامده، نوشته نوعی صداقت وحشی و حیوانی در این فیلم هست که که در دیگرفیلمهای تابستان امسال پیدا نمی شود، و نه آرمانهای کله پوک استارترک در آن هست و نه جنبه های متظاهرانه و کله خشک X-Men به جای آن فیلمی است که بامحدودیت هایش کنار آمده و از دستاوردهایش خوشحال است.

 

از دید منتقد نیویورک تایمز، از جمله این دستاوردها، توانائی فیلم است در بازگوئی سریع قصه، که هرچند کمتر از دو ساعت طول می کشدو پر است از شخصیت های جانبی با اهمیت و انواع انفجارها و کشتارها و تعقیب و گریزها، اصلا شلوغ به نظر نمی رسد. اسکات نوشته این فیلم فرنچایز ترمینتر را که در 25 سال گذشته فقط سه فیلم داشته، احیا می کند. جک اندرسن منتقد ورایتی معتقد است که این فیلم تیره تر و از نظر سبک کار، یک دنده تر است فیلمهای قبلی این مجموعه است و آن را با اولین فیلم مجموعه مقایسه کرده، کار هنرمند برجسته جیمز کمرون.

اما از دید اوئن گلیبرمن در هفته نامه پرتیراژ کمپانی تایم، سرگرمی هفته Entertainment Weekly این فیلم همان داستان فیلمهای زامبی ها، یعنی مردگان زنده خور را تکرار می کند، در حالیکه جای مرده های متحرک یا زامبی ها را این ماشین های جدید گرفته اند. اشکالی که بعضی دیگر از منتقدها به این فیلم گرفته اند این است که طرف جنگ یعنی دشمن اوکانر که نظام ماشین های جهانخوار هستند، هویت و شخصیت خاصی ندارند، بلکه یک کل هستند.

 

با این حال خیلی هم آن را کوبیده اند از جمله جو مورگنسترن در وال استریت جورنال نوشته این فیلم گوشخراش است و کسالت بار، و نیک پینکرتون در ویلج وویس نوشته از جمله چیزهائی که در این فیلم نابود می شود، ارزش لذت و تفریح از تماشای فیلم است. راجر ایبرت جنگ و گریزهای مداوم این فیلم را به یک بازی ویدیوئی تشبیه کرده با این تفاوت که مجبور نیستید خودتان آن زا بازی کنید و مایکل رکتشافن در هالیوود ریپورتر یادآور شده که بدون آرنولد، این مجموعه صفای خودش را از دست داده.