M.I.A.: Rapper, Pan-Ethnicist

چریک جنگلها و ملکه کلوپها: مایا

هنرمند تامیل تبار انگلیسی، که با نام M. I. A. کار می کند، به خاطر نوآوری در موسیقی و شعرهایش، مورد توجه ناظران گرایش های فرهنگی نوین درغرب است. این یکشنبه آینده، خانم مایا، که حامله است، از یک طرف منتظر وضع حمل خواهد بود و از طرف منتظر گرفتن جایزه اسکار.

هفته پیش بعد از پخش مراسم گرمی، خیلی مطبوعات در باره اجرای عجیب مایا در مراسم گرمی صحبت می کردند، همراه با چهارتن از برجسته ترین «رپر» های آمریکا.

در سه سالی که از مطرح شدن مایا در موسیقی جهان می گذرد، این هنرمند از تالارهای شلوغ و چند ملیتی زیرزمینی کلوپهای لندن، به یک ستاره بین المللی تبدیل شده، و سال 2009 برای او سالی سرنوشت ساز است، برای اینکه آلبوم آخر او، Kala که سال پیش بیرون آمد، را دهها منتقد در سراسر دنیا در فهرست بهترین آلبوم های سال قرار دادند، هجدهمین آلبوم دنیا بود از نظر فروش در فهرست دویست آلبوم پرفروش بیلبورد، و در فهرست موسیقی الکترونیک و رقصی، شماره یک شد. غیر از اینها، خیلی ها در آمریکا که اسم او را نشنیده بودند، به کارش علاقمند شدند با شنیدن ترانه Paper Planes او در آنونس فیلم پاین اپل اکسپرس Pineapple Express، و بعد هنرمند موسیقی رپ، یک تکه از این ترانه را برداشت لوپ کرد و بر اساس آن یکی از پرفروش ترانه های سال را ساخت، Swagger Like Us که یکشنبه شب هفته پیش در مراسم جایزه گرمی، مایا با شکم حامله رفت روی صحنه این ترانه را اجرا کرد همراه چهار غول موسیقی هیپ هاپ دنیا، غول هائی که از آن بزرگترش را نداریم، یعنی جی زی، خود کانیه وست، تی آی و لیل وین، که آلبوم های هر چهار تای آنها سال پیش هفته ها در راس پرفروش ترین آلبوم های روز بود.

کار مایا از نظر فرهنگی خیلی جالب است برای اینکه ضمن اینکه خودآگاهی قومی شدیدی دارد و رابطه با فرهنگ تامیل ها و هند و جنوب آسیا، ولی با استفاده از موسیقی سیاهپوستهای برزیل و طبله هندی و انواع موسیقی اقوام مختلف، نوعی اختلاط اقوام را تبلیغ می کند که عکس فلسفه ناسیونالیسم قومی است که پدر او تبلیغ می کرد. پدر مایا، یکی از متفکران جنبش اصلاح طلبان تامیل در سریلانکاست و او سالها همراه با پلنگهای تامیل در جنگل زندگی کرده، حالا از نظر فرهنگی، پیوندی است بین زندگی مبارزه چریکی در جنگلها و فرهنگ زیرزمینی کلوپهای لندن.

در میان ده جایزه اسکاری که فیلم اسلامداگ میلونر نامزد آن است، یکی هم برای ترانه O Saya حاصل همکاری هنرمند تامیل تبار انگلیسی معروف به MIA است -- ام ای ای با آی آر رحمان، آهنگساز فیلم. ام آی ای، که اسم اصلی اش Maya Arulpragasam است و نوجوانی خود را همراه با پدرش که از رهبران چریکهای جدائی طلب تامیل در سریلانکاست، در جنگل گذرانده، ترانه های او در آلبوم جدیدش، نه تنها برای جایزه اسکار، بلکه برای جوائز گرمی و بریت و دهها جایزه دیگر موسیقی نیز نامزد شده اند.

خانم MIA که به شدت حامله است و در انتظار وضع حمل، در لس آنجلس به سر می برد، می گوید هر روز سال جدید برای او خبر تازه ای داشت، یک روز بریتز، روز دیگر گرمی و روز بعد اسکار. او می گوید وقتی ترانه خودش را روی فیلم دید، به گریه افتاد و صورتش را پنهان کرد که دنی بویل آن را نبیند. انگار یک ویدیو کلیپ پرخرج برای آهنگ او ساخته شده بود. مایا می گوید ترانه اوسایا که در فیلم اسلامداگ میلیونر استفاده شده را خودش بیرون داده بو چون آن را موقعی نوشت که هنوز قراردادی برای انتشار البومهایش نداشت. او می گوید فکر کرد انتشار این ترانه برای این بود که کار خوبی برای ای آر رحمان و مردم هند و تامیل کرده باشد که در عین حال، این ور دنیا هم خواستار دارد.

خانم مایا، با هنرمندان برجسته رپ آمریکا جی زی، کانیه وست، تی آی و لیل وین روی صحنه حوائز گرمی در اجرای ترانه Swagger Like Us از کانیه وست همکار ی کرد اما می گوید قبل از این کار می ترسید در حالیکه 9 ماه بار دار است، روی صحنه رفتن باعث وضع حمل زودرس شود.

خانم مایا در سه سال اخیر، دو آلبوم عمده بیرون داده است، با ترانه هائی پر از نقد اجتماعی و سیاسی، که نقدهای خوب گرفت و در دنیای موسیقی زیرزمینی موفق بود، ولی وقتی ترانه های او در فیلم هالیوودی پاین اپل اکسپرس مورد استفاده قرار گرفت، خانم میا شهرت خانم مایا از زیرزمین فراتر رفت. آلبوم اول مایا را منتقدها در آمریکا و بریتانیا به خاطر نوآوری های آن در موسقی و به خاطر ترانه های اجتماعی آن، ستودند. او می گوید ساختن دو آلبوم در دوران ریاست جمهوری جرج بوش کار ساده ای بود برای اینکه هر روز صبح از عصبانیت خود الهام می گرفت برای ترانه هائی در باره د نیائی بهتر. خانم میا می گوید ترانه هایش هم از نظر بصری و هم از نظر مد و هنر و چیزهای دیگر، با معنی هستند و مردم را با ایده های تازه خوراک می دهند.

گزارش تلویزیونی بهنام ناطقی

نخستین آلبوم مایا سه سال پیش پر از اشاره های آشکار به نبرد چریکی پلنگهای تامیل علیه دولت سریلانکا ست. خانم مایا می گوید وقتی با استودیو قرار داد بست به او گفتند در آمریکا نخواهد توانست کار کند، ولی می گوید جوابش این بود که اگر انگلیس در دهه 1980 آدمی مثل بوی جرج را به موسیقی آمریکا معرفی کرد که یک ترنس سکسوال است با موسیقی رگی، حالا هم شاید نوبت یک به اصطلاح «تروریست خواننده» باشد. نخستین آلبوم مایا، Arular بحث گسترده ای را دامن زد در باره اصالت این هنرمند، و اینکه آیا ترکیب بی پروای سبکها و فرهنگها، یک اطوار هنری است یا ناشی از درک تازه ای از زمانه. مایا می گوید فعلا که نمی توانتد پرواز کند در لس آنجلس مانده است و مشغول کار است در حالیکه فکر می کرد به خاطر حاملگی نتواند کاری بکند، ولی می گوید حاملگی تمرکز بیشتر به او داده است.