Iran Election in Media - 6

بازتاب بحران ایران در رسانه ها – 6

 

در این گزارش، به دنبال تم «جهان دارد نگاه می کند» ابتدا نقش رسانه های غیرمتعارف مثل تیوتر را بررسی می کنیم، در پیامد تصاویر تکان دهنده خونریزی در دماغ و چشم های ندا اقا سلطان، که یکشبه به سمبول خیزش اجتماعی مردم ایران تبدیل شد. بخشی از برنامه تصاویری از روزنامه های جهان نشان می دهیم که عکس تظاهرات خیابانهای ایران را در صفحات اول چاپ کرده اند و از جمله مقاله فواد عجمی، نویسنده صاحبنظر جناح راست آمریکا را بررسی می کنیم در واکنش به موضع ابراز شده توسط رئیس جمهوری آمریکا، و چند کاریکاتور برگزیده.

 

پریسا فرهادی: ... و می رسیم به گزارش همکار شباهنگ بهنام ناطقی، که امروز از لس آنجلس به ما ملحق می شود و به روال روزهای بحرانی ی اخیر، به همراهش، نگاهی می اندازیم به بازتاب رویدادهای ایران در رسانه ها و مطبوعات جهان. (به بهنام)... بهنام، یاد آن جمله معروف انگلیسی می افتم که The World Is Watching... واقعا هم هر بیشتر خطوط ارتباطی رسانه ها را با داخل ایران کم می کنند و خبرنگارها را بیرون می کنند، نگاه ها بیشتر تمرکز می دهد روی ایران...

 

بهنام ناطقی: بله جهان دارد نگاه می کند، و چهارچشمی هم دارد نگاه می کند و با حیرت و هیهات و دهان باز... دارد نگاه می کند و مبهوت است از آنچه می بیند.

 

گزارش ویدیوئی بهنام ناطقی

خبرگزاری آسوشیتدپرس و دیگر خبرگزاریها، در تفسیرهائی که چند ساعت پیش بیرون دادند، می نویسند تصاویر ویدیوی آماتوری که فواره زدن خون از دهان ودماغ یک دختر جوان دانشجوی فلسفه، ندا آقا سلطان را یک شبه در سراسر دنیا پخش کرد به سرعت به شمایل یا icon جنبش مخالفان نظام ایران تبدیل شد و سیلی از خشم علیه سرکوبی توسط نظام را سرازیر کرد.

 

با استفاده از یکی از پوسترهای معروف اوباما که زیرش نوشته بود امیدی، پوستری برای ندا ساخته اند و شاهد کارهای دیگری از هنرمندان هستیم در بزرگداشت او، که در صفحات متعددی که در فیس بوک و اینترنت باز شده می بینیم.

 

از دید تفسیرنویسان آسوشیتدپرس، آنا جانسن و مایکل واینستاین، این تصاویر خونین تاثیر مهمی در طرزتلقی افکار عمومی نسبت به نظام خواهد گذاشت، همانگونه که مرگ تظاهرکنندگان علیه شاه، تاثیرگذار بود.

 

شبکه خبری ABC آمریکا که ویدیوی دردناک و تکان دهنده تیرخوردن وجان دادن ندا را در سایت اینترنتی اش منتشر کرده و بعد از تشریح جزئیاتی که در تصاویر آن دیده می شود، می پرسد آیا ندا آقا سلطان، ژانداک ایران است؟

 

هفته نامه اشپیگل آلمان می نویسد یوتیوب تلاش کرد که از انتشار گسترده و برق آسای ویدیوی 40 ثانیه ای مرگ ندا جلوگیری کند اما کاربران راه هائی برای دورزدن سانسور یوتیوب پیدا کردند. اما مرگ ندا، بلافاصله او را به قهرمان ملی تبدیل کرد و این را در آثار هنری که در یوتیوپ ودیگر پایگاه های اجتماعی اینترنت قرار گرفت، می بینیم. سایت های بزرگداشت یا یادبود ندا در فیس بوک سه هزار چهارهزار عضو دارند الان و مردم روی این صفحات انواع شعرهای رقت انگیز و همچنین واژگان خشمگین خودشان را منتشر می کنند.

 

پریسا فرهادی: در مطبوعات و رسانه ها، چه واکنش هائی می بینی به نظرهای رئیس جمهوری آمریکا... آقای اوباما بود که روز یکشنبه گفت جهان مراقب ایران است.

 

بهنام ناطقی: بله، پریسا، همانطور که گفتی، جهان دارد نگاه می کند و چهارچشمی هم نگاه می کند... نگاه مطبوعات و رسانه های دنیا متوجه ایران است و این را در صفحات اول روزنامه های دنیا می شود دید.

 

امروز روزنامه ها، ضمن تعقیب خبر بالاگرفتن خشونت ها و مقاومت اعتراض کنندگان در برابر گاز اشک آور و چماق و گلوله، به چند جریان عمده در خبرها اشاره دارند، که همه تهدیدهای عمده را نشان می دهند برای بقای نظام، یا به کل، یا به شکلی که تاکنون بوده. یکی از تیترهای تحلیلی، به شکاف عمیق در هیات حاکمه جمهوری اسلامی اشاره دارد، که برای نخستین بار امکان دارد بخشی از بدنه نظام را در برابر بخش دیگر بگذارد.

 

بعضی دیگر، به پیامد تهدید آیت الله خامنه ای، مرز جنایت بالا کشانید و از طرف دیگر اشاره دارند که خامنه ای اشاره دارند که از یک طرف خشونت را تا این پیام و طرز عمل حکومت، شعارها را از اعتراض به تقلب در انتخابات گذر داد به فراخوان سقوط رهبر و نظام. در آمریکا هم موضوع روز، واکنش محتاطانه پرزیدنت اوباماست که از یک طرف مخالفت جناح راست را برانگیخته، و از طرف دیگر، تحلیل ها و حدس و گمان هائی را در نشریات حامی دولت برانگیخته.

 

پریسا فرهادی: بهنام! آقای اوباما در باره اعمال خشونت با لحن شدیدتری روز یکشنبه هشدار داد... و به جمله ای از مارتین لوترکینک قهرمان مبارزه غیرخشونت آمیز آزادی مدنی آمریکا، استناد کرد که گفته: «قوس اخلاق، دراز و بلند است، اما همیشه به سمت عدالت می چرخد.»

 

بهنام ناطقی: درسته... وال استریت جورنال امروز در مقاله ای تحول لحن و گفتمان رئیس جمهوری آمریکا را بررسی کرده، و می نویسد آقای اوباما، برای اولین بار از واژه «عدالت» استفاده کرد که به نظر همکاران او در کاخ سفید، بیشتر از واژه «آزادی» که مورد استفاده جرج بوش بود، برای جهان اسلام، طنین دارد ولی به گفته فواد عجمی، استاد دانشگاه جانز هاپکینز و عضو موسسه هوور در دانشگاه استنفورد، که از متفکران برجسته جناح راست آمریکا محسوب می شود، هدف اوباما این است که به مقامات جمهوری اسلامی پیام بدهد که دیپلماسی آزادی در دولت آمریکا با رفتن بوش از کاخ سفید به پایان رسیده.

 

عجمی، استاد دانشگاه جانز هاپکینز و از متفکران برجسته محافظه کار، در مقاله ای در وال استریت جورنال، با یادآوری لطمه شدیدی که دولت جیمی کارتر در جریان انقلاب و گروگانگیری متحمل شد، و می نویسد درس ایرانشناسی اوباما تازه شروع شده است. او می نویسد: ابهامی که در پیام اوباما در باره آزادی وجود دارد، به سیاست خارجی آمریکا کمکی نمی کند.

 

عجمی می نویسد اوباما به نعل و میخ زده یعنی از یک طرف می خواهد پیام آور تغییر باشد در خاورمیانه برای توده ها، و از طرف دیگر سعی می کند به اقتدارگرایان بفهماند که دیگر نگران اشاعه آزادی از سوی آمریکا نباشند. فواد عجمی می نویسد این در حالی است که برخلاف تصور کاخ سفید، که تصور می کرد نظام روحانیون در ایران خواهان گشایشی در رابطه با آمریکاست، در سی سال گذشته، سران جمهوری اسلامی همیشه حدی از دشمنی با آمریکا را حفظ کرده اند که از یک طرف چسب یا ملاط عقیدتی باشد برای به هم چسباندن و متحد کردن اجزای نظام و از طرف دیگر، به شدتی نباشد که به تهدیدی برای قدرت آنها تبدیل شود. او امید به نرمخوشدن جمهوری اسلامی را امیدی کاذب توصیف کرده است. خیلی از سیاستمداران جناح راست هم که دیروز در برنامه های بحث های تلویزیون شرکت کردند.

 

پریسا فرهادی: راجع به داخل ایران چه تفسیرهائی دیده ای؟

 

بهنام ناطقی: تحلیل های مطبوعات غرب درباره حوادث امروز، به مقالات متعددی در باره نقش جدید میرحسین موسوی بر می خوریم. از جمله هفته نامه پرتیراژ اشپیگل آلمان است که اشاره کرده موسوی نقشی را بر عهده می گیرد که برای خودش غیرمنتظره بود.

 

اشپیگل نوشته موسوی با این امید وارد انتخابات شد که جمهوری اسلامی را از سقوط نجات دهد، اما در پیامد اعتراض به تقلب به انتخابات، نقش او عوض شد برای اینکه تظاهرکنندگانی که در خیابانها به هواداری از او شعار می دهند، دیگر کاری به بازشماری آرا دارند و علیه تقلب در انتخابات شعار نمی دهند، بلکه خواستار تغییر نظام جمهوری اسلامی هستند، و حتی خود موسوی هم به این نتیجه رسیده است که علیرغم دفاعی که از اصل نظام می کند، برای او راه بازگشتی وجود نداردو برای همین بود که اعلام کرد غسل شهادت کرده است.

 

خانم جودیت میلر، خبرنگار و محقق سیاسی که این روزها در مرکز تحقیقاتی موسسه منهتن مشغول است، در تفسیری که در سایت پرخواننده فاکس نیوز منتشر کرد، نوشته احتمال دارد که 150 هزار پاسدار با کمک 300 هزار بسیجی بتوانند نظام جمهوری اسلامی را از فروپاشی فوری و در کوتاه مدت، حفظ کنند، اما این نظام در این جریان تبدیل شد به یک دیکتاتوری نظامی که نظائرش را در خاورمیانه بسیار داریم، و در دراز مدت، فراخوان تغییر قویتر می شود.

 

در آبزرور، چاپ بریتانیا، علی انصاری، استاد دانشگاه سنت اندروز، اشاره کرده که غیبت روحانیون برجسته شیعه ایران در بحران امروز، خیلی قابل توجه است. او می نویسد روحانیون بالامرتبه شیعه، اتحاد خود را از دست داده اند و اکثریت آنها، با نظام جمهوری اسلامی هم بیگانه شده اند، و دست کم پنج روحانی بلندپایه، از جمله آیت الله منتظری، علیه سرکوب و کشتاردرخیابانها بیانیه داده اند ولی این بیانیه ها را در مطبوعات و رسانه های دولتی پیدا نمی کنید، ولی از دید نظام پنهان نمانده و برای همین شاهد حبس خانگی روحانیون قم هستیم.

 

پریسا فرهادی: حالا که مطبوعات رسمی و شبکه های خارجی را بیرون کرده اند یا خانه نشین کرده اند، رسانه های غیرمتعارف اهمیت بیشتری پیدا کرده اند، مثل یوتوب و فیس بوک...

 

بهنام ناطقی: این تکنولوژی که بیشتر هم در آمریکا درست شده و اشاعه داده شده، تکنولوژی ویژه دمکراسی است یعنی دمکراسی آور است... و تفاوتی که در کار اطلاع رسانی مردمی و اطلاع رسانی رسمی وجود دارد این است که سانسور در آن وجود ندارد. اگر دیده باشی، وقتی CNN یا بعضی شبکه های پربیننده آمریکا فیلم های مردمی از ایران را نشان می دهند، بعضی جزئیات چندش آور، را محو می کنند. همین کار را با خبرهائی که می نویسند هم می کنند، یعنی مطالب همیشه از یک صافی ویراستاری می گذارد که آنها را هماهنگ می کند، اگر نکته ای بدون ذکر منبع باشد، حذف می کند، و خلاصه می کند کل مطلب را اما برای شهروندی که وسط توفان ایستاده و چماق و گلوله دور و برش را گرفته اند، این ملاحظات دیگر وجود ندارد.

 

علیرغم اخراج خبرنگاران، عکس ها وویدیوهائی که مدام از شهرهای مختلف و از تهران می رسد، از طریق تیوتر، یوتوب، فیس بوک و دهها سایت اجتماعی و بلاگها و غیره، جای آنها را گرفته.

 

این کارتون از هنرمند آمریکائی «دن واسرمن» که در خیلی از نشریات آمریکا همزمان چاپ شده، گویای این وضع است. یک روحانی دولتی به دیگری می گوید خبرنگارها را بیرون کنید، و طرف می گوید اینها همه خبر نگارند و می بینیم دست هر کس یا فیس بوک است یا تلفن همراه یا دوربین دیجیتال...

 

پریسا فرهادی: بعضی مواضع تصاویر گویاتر از کلام هستند. می دانم که یک مقدار کاریکاتور و عکس داری برای امروز...

 

بهنام ناطقی: جالب است که هنرمندان و طراحان چطور رویدادها را تفسیر می کنند.

 

اینجا در این طرح می بینی حاصل اتحاد مردم را که ماهی بزرگه طعمه می شود.

در این کارتون، از جرالد اسکارف، هنرمند سندیکا شده که در صدها روزنامه کار چاپ می کند، می بینیم که چگونه سیل جمعیت سد احمدی نژاد را در هم می شکند.

در این طرح که فکر می کنم کار یک هنرمند ایرانی باشد که اسمش را متاسفانه پیدا نکردم،  بی اعتنائی تلویزیون جمهوری اسلامی را نشان می دهد به خیزش اجتماعی میلیونها، که به جای خبر تظاهرات اعتراض آمیز مردم، درس آشپزی پخش می کند.

 

در این کارتون از نیک آهنگ کوثر، شاهد آغاز سقوط هستیم. آقای احمدی نژاد به اتفاق آیت الله خامنه ای این طرف پرتگاهی هستند که دارد داخل دره می ریزد.