مایلز دیویس هندی
به خاطر اسم مایلز که معنی مایل ها یا فرسنگها را می دهد، آلبوم «مایلز از هند» که به تازگی در آمریکا منتشر شده، می تواند معنی دیگری هم داشته باشد در انگلیسی. می توان اسم آن را «فرسنگها دور از هند» تعبیر کردو همچنین مایلز هندی معنی می دهد، که به اسم آلبوم مفهوم دو گانه ای می بخشد. من برای همیشه از یک متصدی صفحه فروشی در لس آنجلس متشکرم که نسخه advance این آلبوم را پارسال قبل از انتشار آن به من فروخت. آلبوم را بنگاه Four Quarters نیویورک بیرون داده و گروه مایلز از هند چند شب است در کلوپ جاز ایریدیوم نیویورک برنامه دارند. ده پانزده نفر از هنرمندانی که با مایلز دیویس در گذشته کار کرده اند و حدود 15 نوازنده هندی در ضبط این آلبوم همکاری کرده اند و با آن تور می روند. آلبوم مایلز از هندوستان را همکار سابق مایز دیویس، آهنگساز و نوازنده موسیقی جاز، باب بلدن Bob Belden تهیه کرده همراه با تهیه کننده هندی تبار یوسف گاندی، و از جمله نوازندگان برجسته ای که در این آلبوم می زنند باید از چیک کوریا، ویکتور بیلی و جیمی کاب اسم برد در کنار نوازندگان هندی، از جمله بدل ری Badal Ray که در سال 1972 یعنی نزدیک به 35 سال پیش در آلبوم موسیقی تلفیقی که مایلز دیویس با الهام از موسیقی هند ضبط کرد، طبله می زد. 
«مایلز از هند» طی چهار کنسرت در کلوپ ایریدیوم نیویورک این هفته، تلفیق موسیقی مایلز دیویس، نوازنده پیشتاز و نوآور جاز آمریکا، با موسیقی هند در اجراهای تازه ای عرضه می کند بر مبنای یکی از آلبوم های اوائل 1970 مایلز دیویس. این قطعات، که حاصل زحمات آهنگساز نوآور موسیقی معاصر باب بلدن هستند، توسط نوازندگان جاز آمریکائی سابق گروه مایلز دیویس در نیویورک و نوازندگان برجسته هندی در بمبئی (مومبای) در آلبومی به همین نام جمع شده اند که سال گذشته بیرون آمد و ستایش منتقدها را برانگیخت. گروه «مایلز ازهند» قطعات این آلبوم رادر کنسرتهای دیگر در لس انجلس و همچنین در برنامه افتتاحیه جشنواره جاز سنفرانسیسکو اجرا کرده اند. 
***
موسیقی «مایز از هند» بزرگداشت دیگری است از دستاورد نبوغ آسا و رنگارنگ هنرمند آمریکائی موسیقی جاز مایلز دیویس، بنیانگذار چندین سبک در موسیقی جاز، از جمله فیوژن، یا تلفیقی. این پروژه همچنین حاصل زحمات پسر خواهر مایلز نوازنده طبل ها و تهیه کننده، آقای وینس ویلبرن است که مسئولیت نهائی میراث مایلز دیویس را برعهده دارد.
ویلبرن می گوید این موسیقی سر نترس دارد همانطور که مایل ترس نمی شناخت. او می گوید وقتی موسیقی از ملل مختلف را کنار هم بگذارید، من به آن می گویم بی باک، و نواختن با مایلز هم بی باک بود برای اینکه باید مترصد بودی که چه پیچشی به طرف تو می اندازد.
برای نخستین بار است که نوازندگان هندی، تعبیر خود را از موسیقی مایلز در کنار همراهان مایلز دیویس می گذازند. نوازنده گیتار باس ویکتور بیلی که با مایلز کار کرده می گوید قبلا با الهام از موسیقی کار کرده ایم اما همیشه در مقام هفت نتی غربی، ولی حالا با این موسیقیدان های هندی که آنها هم در همین مقام می زنند ولی جور دیگری ضرب را نگه می دارند، تجربه ای کاملا متفاوت است و شکل متقاوتی به موسیقی می دهد.
در کار این نوازندگان، ضرباهنگهای غربی و شرقی، در هم تلفیق می شوند، بدون اینکه به تمامیت هیچکدام لطمه بخورد. بیلی می گوید همه می خواستند با مایلز بنوازند برای این فرصت یگانه ای بود مثل رفتن به دانشگاه، و حالا این فارغ التحصیل های دانشگاه موسیقی مایلز دیویس، تاثیر او را به دیگران منتقل می کنند، از جمله به نوازندگان هندی، یا هرجا.
آلبوم حاصل همکاری این نوازندگان را منتقدان یکی از آلبومهای نادر جدید موسیقی جاز توصیف کرده اند. نوازنده فلوت وی کی رامان می گوید ترکیب موسیقی هندی با جاز را یاد می گیرد و تجربه آموختن خوبی است مثل یک نردبان که می توان از آن برای رسیدن به مرحله بعدی بالا رفت.
مایلز دیویس یکی از خلاق ترین موسیقیدان های جاز است، یعنی خلاقیت به مرز جنون... فوران خلاقیت، ترکانده... که امکانات درهای متعددی را به روی موسیقی جاز و موسیقی معاصر باز کرد... از سال 67 تا زمان مرگش در سال 1991 غیر از یک دوره که برای ترک بستری شد، از نوآوری باز نایستاد. مایلز بلافاصله فضای دهه 1960، سایکدلیک، فضای موسیقی حس و حال ملهم از شرق را وارد جاز کرد.
موسیقی مایلز دیویس شبیه هیچکدام از هم نسلانش نبود، یعنی صدای جاز آزاد نوآور جان کلترین John Coltrane و اورنت کولمن Ornette Coleman را نداشت، که آپستره تر بودند، ضربی مسلسل «بیباپ» bebop هم نبود، مثل لی مورگن Lee Morgan یا کننبال ادرلی Cannonball Aderleyکه سبک «هارد باپ» را آورده بودند، بلکه موسیقی شبیه به چیزی بود که این روزها ambient یا حس و حال می گویند -- که یعنی موسیقی تبدیل می شود به فضائی که در آن زندگی می کنید به جای چیزی که به آن گوش می کنید، و کش و خم می آید و می پیچد و فضا می سازد. لغت ambient دردهه 1980 باب شد و بیشتر برای موسیقی الکترونیک ترکیبی و DJ و سبک dub و لغتی است که آن موقع در موسیقی وجود نداشت.
ولی موسیقی امبینت مایلز با ضرب فانک funk توام بود، یا ضرب soul -- صدای جسور وکشدار نغمه های ترومپت او، که انگار نت ها را به هم می بافت و کش می آورد، با بازی سریع انگشتان نوازنده روی کیبورد (ارگ یا پیانوی الکتریک) و گیتار الکتریک و اکوستیک همراه می شد، با الهام از موسیقی soul آن موقع، مثل جیمز براون و Sly and the Family Stone -- و صفحه های آن سالهای مایلز، مثل Bitch's Brew هر طرف یک آهنگ بود، یعنی ترانه بیست دقیقه و بیشتر طول می کشید.
دیویس به تدریج به طرف استفاده از بعضی فکرهای موسیقی هندی افتاد، به خصوص در آلبوم On the Corner -- کار گروه «مایلز از هندوستان» در واقع بزرگداشت این آلبوم از مایلز دیویس است که همزمان با حضور این گروه در نیویورک، اجرائی از آن عینا و بدون تغییرات، در دانشگاه کلمبیا در تئاتر میلر عرضه شد. در کنسرت های کلوپ ایریدیوم که نوازندگان همکار مایلز را در کنار نوازندگان هندی عرضه کرد، از جمله نوازندگان گروه موسیقی تلفیقی شاکتی Shakti هم بودند که در دهه هفتاد با همکاری گیتاریست جان مکلالین کار می کرد، یکی از نوازندگانی که از اوائل، در دهه 1960 و 1970 با مایلز دیویس می نواخت.
این موسیقی ملهم از کاری است که مایلز شروع کرد، ولی کار یک هنرمند خلاق و پرانرژی از همکاران مایلز است به نام Robert Belden یا باب بلدن، که به قول منتقد لس آنجلس تایمز، خود این آدم هم از عجایب قرن است برای اینکه ترکیبی است از نابغه ریاضی و فیلسوف استیون هاکینگ، و آهنگساز معاصر آرونولد شوئنبرگ، و نویسنده پیشتاز سبک بیت، جک کروئک، و دان سیمپسن، خالق کتابهای داستانهای مصور کینگ کنک.
رابرت بلدن در حال حاضر مسئول هنری انتشار مجدد کارهای مایلز دیویس است و به قول کیسی دولن، منتقد لس آنجلس تایمز، مجموعه جعبه CD آثاری که از کار مایلز دیویس در سه سال بین 1965 تا 1968 در استودیوی کمپانی کلمبیا -- که به تازگی بیرون آمده -- نشان دهنده آگاهی دانشنامه وار اوست از هنر مایلز دیویس، و اگر به موسیقی که خود باب بلدن برای فیلم «دالیای سیاه» برایان دوپالما گوش کنیم، تاثیر مایلز و بیل اونز Bill Evans را در کارش می شود دید. این کار را با کمک لوئیس بنکز، Banks پیانیست هندی تهیه کرده.
مایلز از هندوستان و در نیویورک و در بمبئی به طورجداگانه ضبط شد و بعدا میکس شد، به خاطر اینکه به هندی ها راحت ویزا نمی دادند بیایند نیویورک. بنابراین سبک تولید این کار خیلی هم امروزی است و تطبیق می کند با روش تولید overdub که این روزها در هند ودر ایران و جاهای دیگر مرسوم است که نوازندگان یکجا نیستند و لایه های جداگانه کار آنها بعدا روی هم میکس می شود.
در باره مایلز، این دهها هنرمندی که در طول سالها با او کار کردند بهترین تعبیر کنندگان موسیقی او هستند و موسیقی ای که در آلبوم مایلز از هندوستان عرضه می شود، به قول دیوید روبین، منتقد سنفرانسیسکو کرانیکل، از جمله نشان می دهد که موسیقی آغاز دهه 1970 مایلز دیویس چقدر باز و تعبیرپذیر است.
Posts
سلام بهنام جان! من توماج هستم از گچساران. نمی دونم اسمش به گوشت خورده یا نه ولی 3/2 از نفت ایران رو میده که هیچ فرقی با یه شهر طاعون زده نداره که حتی سینما هم نداره نه تنها سینما هیچ هیچ هیچ چیز نداره. ولی یه چیز داره؛ عجیب ترین موزیک بازای ایران که همشون تو دخمه های خودشون منزوی هستن. وقتی حرف از موزیک میزنم منظورم اینه که از بتهوون و باخ و چایکوفسکی و سبلیوس خاچاطوریان یا جلوطر لطفیار ایمانف و رشید بهبودف شرو میشه تا به ما که بچه های اونا هستیم با جیمی هندریکس و جنیس جابلین و جفرسون ایر پلین جف هیلی تمام و با الوی و تانجرین دریم اوج میگیره. کار به نسل جدید ندارم که هیچ نگی به دل نمی زنن.منظورم ستاره های پاپ هستن البته با طرفداراشون. ما تو دهه شصت و هفتاد زندگی می کنیم ینی اینطوری بگام بهنام جان تفریحی جز این ندارم. البته طبیعت بسیار بسیار زیبایی داریم که اگه قسمت شد عکس هاش رو واست میفرستم که واسه ماهیگیری میریم البته درحالی که ریکوچتِ تانجرین دریم رو درحالی که تو یه شب مهتابی واسه گرفتن ماهی انتظار می کشیم گوش می کنیم.با اینکه هیچ امکاناتی نداریم ولی آرشیوهای عجیبی داریم. از جین پیتر پانکا بگیر تا الوی فرانک بورنمن تا جمینگ های آلبرت کینگ و استیوی ری وان و جیمی سوپرترامپ و بی جی هاش و همهی زندگیم که جیمی هندریکس هستش. القصه بهنام جان اینا رو گفتم که به اینجا برسم تو کدوم سایت ایرانی تو کدوم شبکه ی فارسی زبان میشه درباره این آدما شنید و خوند. موسیقی امروز هیچ چنگی به دل نمیزنه اینجا هم که با بدبختی یه کار که نداریم گیرمون میاد. شاید باور نکنی من کاره موسیقی ای رو که ندارم، هروقت واسم میاد تا میزارم از شادی اشک تو چشمام جمع میشه. مثلا بهنام جان همین چند روزه پیش یه چندتا کلیپ از جف هیلی و جیمز بران و کندهیت گیرم اومد تو نمی دونی جف هیلی مضراب رو که زد من اشک تو چشمام جمع شد. حالا اینو میخوام بگم میدونم که تو اهل موسیقیه واقعی هستی. بعضی وقتا تو برنامت یه گریزی هم به دهه شصت بزن یه سر به مونتری یه سر به ایسل اف ویت انگلستان یه سر به آتلانتا یه سر به فیلمور ایست. این آهنگ هایی که برای اختتام برنامه شباهنگ میذارن درست مثه یه کارد میمونه که تو شکمه آدم میره. بگو یه کلاسیک راک بذارن. میبینی که هیچ جایی توی تمام رسانه های فارسی زبان دنیا اعم از صوتی تصویری و نشتاری برای علاقه مندانی مثه من نیست. میگن شادو پر انرژی خب کریس نورمن بذارن حتما باید ستاره پاپ باشه. ببخشید خیلی روده درازی کردم به هر حال دوست داریم اینم ایمیلمون:experience_hendrixx@yahoo .... بدرود بهنام
ReplyDelete