Iran Election in Media - 15

خیزش سبز - بازتاب بحران ایران در رسانه ها – 15

 

در این برنامه، ابتدا نگاهی داریم به بازتاب سخنان روز جمعه آقای هاشمی رفسنجانی در باره بحران اعتماد و مظلومیت معترضین زندانی و لزوم دستگیری از بازماندگان کشته شدگان و پیامد آن، فراخوان رفراندوم محمد خاتمی، که به گفته ناظران در غرب، به خیزش اعتراض نیروی تازه داد. در ادامه برنامه، تفسیرهائی می خوانیم از نویسندگان در نشریات هندوستان، ابوظبی، و همچنین وب سایت های تخصصی، از جمله مقاله ای از کارشناس آمریکائی سیاست و فرهنگ ایران، ویلیام بیمن که استدلال می کند پیروزی خیزش سبز به کاسته شدن نقش یا حذف کامل مقام ولایت فقیه از قانون اساسی خواهد انجامید.

پریسا : ... و می رسیم به گزارش بهنام ناطقی، همکار شباهنگ در نیویورک، که امشب هم آن را اختصاص داده است به بازتاب رویدادهای ایران در رسانه ها... با همان  تم آشنای «جهان دارد نگاه می کند.» (خطاب به بهنام) بهنام!  در هفته ای که گذشت، هر چند تظاهرات خیابانی به صورتی که بعد از انتخابات شاهد آن بودیم فروکش کرد، اما ظاهرا چالش انتخابات به شکل دیگری ادامه پیدا کرد.

 

گزارش تلویزیونی بهنام ناطقی با پریسا

بهنام ناطقی: تظاهرات گسترده به صورتی که در روزهای بعد از انتخابات دیدیم، البته فروکش کرده. به آمار رسمی 20 نفر و به آمارهای غیررسمی شمار بیشتری از معترضین در آن کشته شدند. هزینه  تغییر در دمکراسی چند ساعتی است که در صف رای دهندگان می ایستی و از زندگی باز می مانی، ولی جلوی باتوم و گلوله داغ سربی و ضربات بی امان، حکومت های اقتدارگرا هزینه تغییر را برای شهروندان به طرز غیرممکنی بالا می برند.

 

ولی این طور که ناظران در غرب و در داخل ایران هم می گویند، خیزشی که در پیامد انتخابات ریاست جمهوری آغاز شد، ظاهرا سر باز ایستادن ندارد، و به گفته مفسران، با سخنان روز جمعه آقای هاشمی رفسنجانی در باره بحران اعتماد و مظلومیت معترضین زندانی، و در پیامد آن، اوضاع عوض شده و همانطور که در این کار از  نیک آهنگ کوثر می بینی، آقای هاشمی هم جامه دیگری بر قامت خود امتحان می کند، عبائی سبز رنگ... بیانات آقای هاشمی، که روزنامه ها او را از ارکان نظام معرفی می کنند، با  فراخوان رفراندوم برای برون از بن بست، از سوی حجت الاسلام محمد خاتمی، رئیس جمهوری سابق و از حامیان میرحسین موسوی، نیروی تازه ای پیدا کرده...

آقای خاتمی که روی صورتش از لبخند همیشگی خبری نبود، دیروز در جمع بستگان قربانیان و زندانیان خیزش اخیر، واژه ای را به کار برد  که در طول هشت سال ریاست جمهوری اش، هرگز بر زبان نیاورد  -- یعنی رفراندوم --  که همان موقع هم  اگر یادت باشد، شعار دانشجویان و فعالان سیاسی بود.

 

اما قبل از اینکه حرفهای جدی تر این بخش را بزنیم، می خواهم به این ویدیوی بانمک نگاه کنی که در شبکه یوتیوب خیلی تماشاگر داشت، و نشانه عمیق شدن آگاهی در باره اوضاع ایران است در غرب، که می بینی حتی کودکان شیرخواره هم نسبت به اسامی مقامات جمهوری اسلامی حساسیت پیدا کرده اند.

 

پریسا : (می خندد): آدم فکر می کند این بچه دارد به چی می خندد؟

بهنام ناطقی: شاید طنز این ویدیو در تضادی باشد بین معصومیت آن بچه و عشق مهربانی ذوق زده آن مادر جوان وجود دارد با تصاویر سرکوب خونینی و تیراندازی بیرحمانه ای به جمعیت غیرمسلح که حالا تکرار آن اسم در ذهن تماشاگران زنده می کند. 

 

پریسا : تفسیرها و مقالات روزنامه های غرب که هفته پیش کمی فروکش کرده بود، بعد از نماز جمعه باز بالا گرفت. آیا پیام مشخصی در تفسیرها دیده می شود؟

 

بهنام ناطقی: رسانه های پرمخاطب همین تفسیرهای خبرگزاری ها را انعکاس می دهند که از یک طرف به استقبال گسترده از نماز جمعه اشاره دارند و از طرف دیگر، به چالشی که رهبر جمهوری اسلامی با آن روبروست از سوی سران دیگر نظام. پرخواننده ترین مطلب در باره ایران مقاله ای بود در ایندیا اکسپرس، روزنامه هندی، که در تفسیر امروز خود می نویسد هاشمی رفسنجانی با سخنان خود، توپ را مستقیما در زمین رهبر قرار داد.  نقطه ضعف یا کمداشت آقایان خامنه ای و احمدی نژاد این است که به نظر می رسد در را  از پیش به روی هر نوع سازشی بسته اند، ولی آقای رفسنجانی با سخنانش، لای در سازش را کمی گشود و بدون شک نقش محوری در سلسله مراتب سیاسی حکومت ایران برای خود کسب کرد. این تفسیر ایندیا اکسپرس، پرخواننده ترین مطلب گوگل نیوز در باره ایران بود و مصداق آن هم این کاریکاتور است از الشرق الاوسط که روحانیون شیعه را مثل فرماندهان نظامی یا بازیکنان فوتبال،  در حال نقشه کشی برای استراتژی نشان می دهد.

ولی در یک نشریه دیگر در همان اطراف ایران، در نشریه نشنال چاپ ابوظبی، مقاله ای از ایان باراما   Buruma استاد دمکراسی و حقوق بشر و روزنامه نگاری دانشگاه بارد نیویورک را چاپ کرده که مثل خیلی دیگر از مفسرها، معتقد است که انتخابات و خیزش اعتراض پیامد آن، ثابت کرد که وقتی در انتخاباتی تقلب می شود، باید نتیجه آن را به چالش گرفت، حتی در نومیدکننده ترین شرایط،  چون این چالش کمک می کند به افشا شدن شکاف ها در قدرت دیکتاتوری. آقای باراما معتقد است که هر  چند آقای احمدی نژاد ریاست جمهوری را برنده شد، ولی نظام جمهوری اسلامی از این پیروزی، ضعیف تر شد و سرنوشت یک نظام نامشروع، محتوم است. این مفسرنوشته به مردم ایران که تحقیر زیادی را تاکنون متحمل شدند توهین است اگر اصلاح طلبان و تندروها را یک کاسه کنیم و نقابهای یک رژیم بدانیم. 

 

پریسا : ولی بهنام همانطور که اشاره کردی، آگاهی در جهان دارد ژرف تر می شود و اعلام همبستگی ها در سطوح مختلف جوامع گسترده می شود.

 

بهنام ناطقی: درسته، چند روز اخیر در شهرهای مختلف امریکا و اروپا، شاهد برگزاری راه پیمائی هائی بودیم در همبستگی با خیزش سبز در ایران که حمایت مردم محل و چهره های سرشناس هنر و سیاست، این تظاهرات را عمومی تر و برد آن را قوی تر کرده بود. مثل تظاهرات روز شنبه در واشنگتن که خود من دیدم  استقبال مردم آمریکا را که اگر در میان زنجیره سبز حاشیه میادین اصلی نبودند، وقتی از کنار آنها گذشتند با نشانه همبستگی بوق می زدند.

 

نمونه ابتکاری دیگری از این همبستگی را در نمایش مدی دیدیم  در میلان -- از مزون گاتیونی ایتالیا، که طرحهای کوتور یا تک دوزی های خود را برای پائیز 2009 و 2010 نشان می داد -  همه مانکن ها همانطور که در این عکس ها می بینی، به نشانه حمایت از خیزش سبز در ایران، مچ بند سبز بسته بودند. و در پایان نمایش هم طراح این مزون، هنرمند برجسته جولیالمو ماریوتی روی صحنه آمد با تی شرت سبز رنگی که شعار ندا زنده است روی آن نقش بسته بود به نشانه همبستگی، و به یاد ندا آقا سلطان، که تصویرش و اسمش به شمایل خیزش سبز تبدیل شده است و این هم تائید این حرف که مد در باره حق انتخاب است که ذاتا چیزی است سیاسی، به خصوص در چارچوب نظام ایران که نه تنها در انتخاب رئیس جمهوری بلکه برای مد لباس هم حکومت حق انتخاب برای مردم قائل نیست.

 

و صحبت از سبز شد، این فیلم کوتاه نقاشی متحرک از هنرمند گرافیک و تصویرگر 22 ساله مقیم فرانسه،  تامس باسوویچ Thomas Bosovic که این روزها در اینترنت دست به دست می شود، دیدنی است در باره اشاعه سبزی.

 

پریسا :  بهنام! تفسیرهای مطبوعاتی اغلب بازنویسی اخبار است ولی محققان و کارشناسان هستند که اوضاع را تشریح می کنند. از اینها به چی برخوردی؟

یکی از محققان و ایرانشناسان برجسته آمریکا،  که ایران هم بوده سالها و فارسی را خیلی خوب صحبت می کند، ویلیام بیمن در مقاله اش امروز به تشریح  اختلاف نظری پرداخته است که به زعم او و خیلی دیگر از کارشناسان، در محور بحران کنونی قرار دارد، یعنی اختلاف بر سر نقش ولی فقیه در اداره حکومت و اساسا تئوری ولایت فقیه. بیمن نوشته اگر اصلاح طلبان در این جدال پیروز شوند، قانون اساسی جمهوری اسلامی بازنویسی می شود و نهاد ولایت فقیه یا به کلی حذف می شود یا از نفوذ و اقتدار آن کاسته خواهد شد. 

 

پروفسور ویلیام او بیمن، William O' Beemanاستاد سابق دانشگاه براون که الان رئیس رشته مردمشناسی در دانشگاه مینه سوتا است،  می نویسد میرحسین موسوی و هواداران او و خیلی از روحانیون برجسته از جمله ایت الله العظمی علی سیستانی در نجف، نظام حکومت را دمکراسی غیرمذهبی می دانند و نقش روحانیت را مشورتی و مراجعی که نتیجه انتخابات را محکوم کردند، به طور ضمنی مخالفت خود را با اصل ولایت فقیه آشکار ساختند.

 

بیمن، که چندین کتاب از جمله کتاب «شیطان بزرگ و ملایان مجنون» را اخیرا در آمریکا منتشر کرده،می نویسد این موضع موسوی و مراجع حامی او، نه فقط برای آیت الله خامنه ای و آقای احمدی نژاد، بلکه برای همه کسانی که قدرت شان به بقای این دو بستگی دارد، یعنی مثلا سران سپاه پاسداران و بسیج، تهدیدکننده است.

 

بیمن در تشریح این اختلاف، یادآور شده که هوادران آقای خامنه ای از جمله آیت الله مصباح یزدی، مرجع تقلید محمود احمدی نژاد، در حکومت اسلامی اساسا به رای مردم معتقد نیستند.

 

در خبرها هم دیدیم که آیت الله محمد یزدی گفته بود رای مردم مقبولیت می آورد، ولی مشروعیت از خداست، که اگر حرف او درست باشد، یعنی مشروعیت الهی بدون مقبولیت مردمی را بپذیریم، باید نتیجه گیری کنیم که خداوند در کنار جناحی از چند روحانیون شیعه صاحب قدرت در ایران،  در مقابل بندگان خود قرار گرفته است.

 

اما در حالیکه تفسیر آگاهانی مثل بیمن کمک می کند به درک اوضاع ایران، تفسیرهائی می خواهیم از خیلی اندیشمندان حرفه ای و روشنفکران آمریکائی که گاهی برداشتهای متضاد و نارسائی دارند که نشان می دهد علیرغم حسن نیت، در ارزیابی راه خطا می روند، اما قبل از آن به یک فیلم هنرمندانه برمی خوریم که در میان کارهای تکراری و مشابهی که این روزها می بینیم، ایده متقاوت و دیدنی ارائه   پیامش، پایمردی خیزش سبز است، و سمبول آن شمعی که خاموشی نمی پذیرد و هر بار با دست قوی تری روشن می شود.