Son of Rambow

فیلمی در باره رویای سینما

«پسر رمبو»، اثر کنایه آمیز سناریست و کارگردان گارت جنینگز Garth Jennings، تلاش دو پسر بچه است بعد از دیدن مبارزه سیلوستر استالونه در نقش رمبو Rabmbo در فیلم «رمبو: خون اول» First Blood برای بازسازی آن به روایت خود. نقش رمبو را در فیلم درون این فیلم، پسربچه ای بازی می کند که خانواده مذهبی اش با سینما مخالف است و اولین تجربه سینمائی اش را با تماشای ویدیوی فیلم رمبو به دست می آورد و دگرگون می شود. فیلم «پسر رمبو» در باره نقش دوگانه سینما در ارتباط با رویا است: دهنده و گیرنده، و فیلمی است در باره شوق خلاقیت و بیان شخصی، علیرغم مشکلات.

فیلم «پسر رمبو» در باره شخصیتی که سیلوستر استالونه در سری فیلمهای رمبو ایفا کرد، نیست، اما این شخصت نقش کلیدی را در این فیلم و در زندگی دو بچه قهرمان این فیلم بازی می کند. در نهایت، این فیلم، از یک سو بزرگداشت صداقت و صفا و خلاقیت آزاد دوران کودکی است، از طرف دیگر، فیلمی است در باره بزرگ شدن، یا به اصطلاح، آئین عبور، از بچگی به بلوغ، از کودکی به نوجوانی، اما در نهایت، فیلم «پسر رمبو» فیلمی است در باره جادوی سینما، در باره اینکه چگونه سینما، با رویا، بینندگان را هم خواب می کند، و هم بیدار، هم سرگرم می کند، هم تحریک می کند.

به گفته کلادیا پوئیگ Claudia Puig منتقد روزنامه USA Today نباید گذاشت عنوان فیلم آدم را گمراه کند، این کمدی گیرای انگلیسی، تنها رابطه ای گذرا با رمبو Rambo قهرمان سیلوستر استالونه دارد. اما سیلوستر استالونه، با صورت گل آلود و بندی که به موهایش بسته است، در فیلم First Blood پیامدار بازگشت روحیه سلحشوری در مردان آمریکا بود که از جنگ ویتنام سرخورده بودند. رمبو در این فیلم و فیلمهای بعدی، باز می گردد تا در افسانه هم شده، جنگ ویتنام را به نفع آمریکا تمام کند.

در پسر رمبو، این فیلم آمریکائی، منبع الهامی می شود برای یک پسر گوشه گیر روستائی بریتانیائی، به نام لی با بازی ویل پولتر. او ز تماشای این فیلم چنان به هیجان می آید که می خواهد روایت خودش را از آن بسازد. از دیدگاه «پسر رمبو» فیلم «خون اول» First Blood که در سال 1982 و در دوران ریاست جمهوری رانالد ریگن در آمریکا روی پرده آمد، یک کلاسیک است.

جیم ریدلیJim Ridley ، منتقد ویلج وویس Village Voice مجله غیرمتعارف هفتگی نیویورک، می نویسد هیچ بزرگسالی نمی تواند دقیقا تفاوت یک فیلم خوب از یک فیلم کلاسیک را مشخص کند، اما از دید بچه ها، فیلم خوب شما را راضی به خانه می فرستد، در حالیکه فیلم خارق العاده فیلمی است که از شما یک واکنش جسمی می طلبد، مثلا کوبیدن توپ والیبال به کله همسایه. او می افزاید: اما فیلم کلاسیک فیلمی است که شما را وادار کند فیلمساز شوید. برای بچه های قهرمان فیلم «پسر رمبو» فیلم سیلوستر استالونه در باره انتقام مغموم و گنگ یک سرباز آمریکائی از ویتنام، جنبه کلاسیک پیدا می کند.

اما محور فیلم «فرزند رمبو» Son of Rambow از سناریست و کارگردان سینمای غیرمتعارف آمریکا، گارت جنینگز Garth Jennings، شخصیت لی نیست، بلکه پسر دیگری است به نام ویل با بازی بیل میلنر Bill Millner که زیردست مادر متعصبی بزرگ می شود که تا به حال نگذاشته چشم بچه اش به سینما بیافتد. داستان فیلم وقتی به حرکت می افتد که ویل برای اولین بار سینما را از طریق تماشای فیلم رمبو تجربه می کند.

تصویر رمبو، به عنوان یک قهرمان خستگی ناپذیر و روئین تن، پسر بچه ی فیلم ندیده را شوک زده می کند، به طوریکه به تعبیر مانولا درگیس Dargis منتقد نیویورک تایمز، تصویر رمبو، قهرمان مغموم، منفرد، خستگی ناپذیر و انتقامجوی آمریکائی، پسر بچه را به ناگاه از اسارت محدودیت های مذهبی مادرش بیرون می آورد، و رهائی می بخشد، و تخیل درخشان او را تحریک می کند و پیوندی میان او و تنها دوستش، لی، به وجود می آورد. اما اگر تماشای رمبو، نقش مثبت رهائیبخش دارد، ضمنا، اسارت آور هم هست. کودک گوشه گیری که به خاطر تعصب های مادرش، مطرود بچه های مدرسه است، به سینما و به دوستی، وابسته می شود، اسیر خواهشی می شود که فیلم در دل او بر انگیخته است.

اما فرار این دو پسربچه به جهان فریبنده سینما، واگیردار است و خیلی زود، بچه های دیگر مدرسه را هم مبتلا می کند، و بچه های دیگر هم در این داستان سازی شیفته وار، با آنها همراه می شوند، و فیلمسازی، روابط حاکم بر بچه ها را عوض می کند و از پسربچه مطرود، در میان بچه های دیگر، قهرمان می سازد، که باعث دلخوری دوست و همراهش می شود. جذابیت فیلم، دنبال کردن حوادثی است که در راه ساختن یک فیلم حادثه ای برای بچه ها پیش می آید.

چند داستان دیگر نیز به زمینه این داستان اضافه شده، از جمله مخالفت شدید کلیسا با این پروژه، که به شعار سازی علیه سانسور و خفقان تبدیل می شود و برخی منتقدها نوشته اند لازم نبود این لایه از شعار ضدسانسور به فیلم اضافه شود.

آنچه این فیلم را برجسته کرده است، لحنی است که گفته منتقد ویلج وویس، کارگردان جنینگز برای بازگو کردن این داستان برگزیده.، که لحنی است مسرورتر و شادمانه تر و شوخ طبع تر از فیلم قبلی اش، یعنی «راهنمای مسافر کنار جاده به کهکشان» Hitchhiker’s Guide to the Galaxy است. با این حال، مانولا درگیس، منتقد نیویورک تایمز، عقیده دارد که خیلی از جنبه های مثبت فیلم قبلی در این فیلم هم هست: مثلا در اینجا هم با یک جامعه از آدمهای غیرعادی و مطرود اجتماع سروکار داریم، از آنها که رفتار غیرعادی اما دوست داشتنی آنها، به اضافه سرخوشی ذاتی و امیدواری غریزی آنها، مدتهاست زمینه فیلمهای کمدی انگلیسی است.

پیتر راینر Peter Rainer منتقد کریستین ساینس مانیتور، که سرخوشی و خلاقیت خستگی ناپذیر دو کودک قهرمان فیلم «فرزند رمبو» را ستایش می کند، نوشته تنها ناراحتی من این است که این فیلم نمی توانست شش سال جلو بپرد، چون خیلی دلم می خواست ببینم این دو نوجوان با فیلم «جان سخت» Die Hard با بازی بروس ویلیس Willis که سال 1988 اکران شد، چه کار می کردند.

رابرت کولر Robert Koehler منتقد مجله تخصصی ورایتی Variety در این فیلم شباهت های زیادی به کمدی های روحیه بخش سینمای بریتانیا در دهه های اخیر یافته است، مثلا فیلم بیلی الیات Billy Elliot داستان پسربچه کارگرزاده ای با آرزوی قبول شدن در آکادمی سلطنتی باله، و نظائر آن.

اما فیلم «پسر رمبو» به خاطر داستانگوئی سردرگم آن مورد انتقاد قرار گرفته است. به قول کایل اسمیت Kyle Smith منتقد نیویورک پست New York Post فیلم «پسر رمبو» یک فیلم دهه 1980 است در باره بالغ شدن دو پسربچه، که بیشتر از فکر در آن انرژی وجود دارد.

مشخصات فیلم

پسر رمبو Son of Rambow

سناریست و کارگردان گارث جنینگز Garth Jennings

پخش در آمریکا پرامانت کلسیکز و ونتج Paramount Classic/Vantage