Narina: Caspian Prince

جهاد خیر علیه شر در «شاهزاده خزر»

 

در «شاهزاده خزر» فیلم جدید مجموعه «وقایع نارنیا» قهرمانان فیلم قبلی، که یک سال است به زندگی خود در دوران جنگ دوم در انگلستان بازگشته اند، از سوی شاهزاده خزر باردیگر به سرزمین افسانه ای نارنیا فراخوانده می شوند تا این سرزمین را از چنگ سپاه ظالمی که می خواهد شگفتی و جادو را در آن نابود کند، بیرون بیاورند. «شاهزاده خزر» Caspian Prince فیلمی که در نخستین روزهای اکران خود با فروش 56 میلیون دلار، به فیلم شماره یک بازار آمریکا تبدیل شد، دومین روایت از مجموعه سینمائی وقایع نارنیا Chronicles of Narnia است.

 

کتاب مجموعه «وقایع نارنیا» کتابهائی است که نویسنده و محقق برجسته ایرلندی، سی اس لوئیس C. S. Lewis برای بچه ها نوشته است و در میان آثار بیشمار او، از تحقیق و داستان برای بزرگسالان، یگانه اند. روایت سناریست و کارگردان فیلم، اندرو ادمسن Andrew Adamson از کتاب، به تعبیر مایکل سراگا Michael Sragow منتقد بالتیمور سان، روایتی آزاد اندیشانه و پسافمینیستی است، که توانسته ضمن آنکه جاذبه های داستان لوئیس را حفظ کرده، آن را مال خودش بکند. کارگردان وقایع کتاب را تغییر داده، پس و پیش و کم و زیاد کرده، و آن را تبدیل کرده است به نمایشی از عجائب خیره کننده، پر از وحشت، عشق و شادی.

 

در داستان «شاهزاده خزر» چهار کودک قهرمان فیلم قبلی، «شیر، جادوگر و جامه» The Lion, the Witch and the Wardrobe یکسال بعد، بار دیگر به فراخوان ناگهانی شاهزاده خزر، کشور خود انگلستان را ترک می کنند تا به سرزمین افسانه ای محبوب خود، نارنیا Narnia بازگردند.

 

در انگستان، هنوز جنگ دوم ادامه دارد، اما در نارنیا، یکهزار و چهارصد سال گذشته است و این سرزمین زیر چکمه های خشن حکمران ظالمی به نام تلمارین Telmarines اسیر است و او که قرنها پیش این سرزمین را تسخیر کرده، می خواهد موجودات جادوئی آن، آدمهای حیوان سر، حیوانات آدم سر، پریان، کوتوله ها، جن ها و حیوانات گویای آن را نابود کند.

 

قهرمانان نوجوان به یک شاهزاده به نام خزر Caspian کمک می کنند علیه حکومت سیاه ظلم تلمارین، قیام کند. بازیگر انگلیسی بن بارنز Ben Barnes نقش «شاهزاده خزر» را بازی می کند.منتقدها این فیلم را به خاطر توانائی اش در نمایش تغییر سیال همه جنبه های زندگی ستوده اند، تغییر زندگی از خصوصی به اجتماعی، از خانه برادر تا تمدنی در آستانه قیامت.

 

اگر آدم کتاب های نارنیا را نخوانده باشد و فیلم اولی را هم ندیده باشد، کمی در تعقیب داستان و درک شخصیت های فیلم حاضر با مشکل روبرو خواهد شد. فیلم با جیغ یک زائو شروع می شود، و بخش عمده دوساعت و 18 دقیقه مدت فیلم به دو نبرد اختصاص دارد، نبردها، میان اهالی نارنیا است، از جمله انواع موجودات عجیب و غریب، حیوانات آدم سر، آدمهای حیوان سر، پرندگان افسانه ای و موشهای جنگنده، به عنوان نمایندگان خیر، و سپاه شر، تیلمارین ها.

 

به قول تای بر، منتقد باستن گلوب، پیامی که از داستان این فیلم بر می آید این است که بدون ایمان نمی توان پیروز شد، حالا ایمان به شیر تمثیلی، یا ایمان به خدائی که این شیر نماینده آن است، و آشکارا خدای تلمرین های شرور نیست. از این دیدگاه، این فیلم هم مانند مجموعه کتابهای نارنیا و آثار دیگر سی اس لوئیس، در اعتقادات مذهبی مسیحیت ریشه دارد و این نکته است که وقتی به تهیه کننده فیلم نگاه کنیم، آشکار تر می شود. شرکت والدن مدیا، که این فیلم را با همکاری دیزنی ساخته است، به فیلیپ انشوتز Philip Anschutz سرمایه دار میلیاردر و مبلغ مسیحیت تعلق دارد.

 

از یک دیدگاه، داستان فیلم «شاهزاده خزر» یک جنگ مذهبی، یا جهاد، میان نیروی خیر و شر است و به همین سبب، باید گفت، شاید سازندگان فیلم ناخواسته فیلمی تماشائی در تبلیغ فواید جنگ مذهبی ساخته اند.

 

بیش از دو هزار نفر، از بازیگر، سیاهی لشگر و کارکنان فنی، در ساختن این فیلم دست داشتند. در این میان، کار ساختن بیش از یکهزار و 600 پرده نقاشی کامپیوتری، با هنرمندانی بود که از بهترین های جهان برگزیده شدند، از جمله، از کارشناسان شرکت ولتا دیجیتال Welta Digital زلاندنو، که در ساختن مجموعه سینمائی خداوندگار حلقه ها، کارساز بودند. آنچه صدها نقاش متخصص در شرکت گرافیک کامپیوتری ولتا دیجیتال آقای پیتر جکسن در زلاندنو و دیگر کمپانی های نقاشی دیجیتال برای فیلم «شاهزاده خزر» تامین کرده اند، منظره های گسترده و عظیم صحنه های طبیعت دست نخورده و اولیه است، و صحنه های جنگ موجودات افسانه ای، و درختان متحرک...

 

فیلم «شاهزاده خزر» به مراتب از فیلم قبلی تیره تر است و به گفته مایکل رکتشافن Michael Rechtshaffen، منتقد هالیوود ریپورتر، فیلم قبلی، انتظار چندانی برای تماشای دنباله ایجاد نکرده بود ولی این دنباله، نشان می دهد که نارنیا هنوز هم می تواند جادو کند.

 

تاد مککارتی Todd McCarthy منتقد نشریه تخصصی Variety فیلم «شاهزاده خزر» را یک فیلم در ژانر فیلمهای جنگی قرون وسطائی می داند، و می نویسد برخلاف فیلم قبلی، این فیلم یک سفر خیالی به سرزمینی افسانه ای نیست، هر چند که از فیلم قبلی تمیزتر و حرفه ای تر ساخته شده.

 

تنها ایراد کلادیا پوئیگ Claudi Puig منتقد USA Today از این فیلم این است که طولانی است و به خصوص صحنه های جنگ در آن کشدار است. او می نویسد «شاهزاده خزر» یک سفر جادوئی نفس گیر ماجراجویانه است.

 

اما تای بر Ty Burr منتقد باستن گلوب می نویسد اگر سروصدا و موسیقی کوبنده را از این فیلم بگیریم، چیزی که می ماند یک فیلم در باره شمشیربازی و جادوگری است، که از فیلم قبلی بهتر ساخته شده و نشان می دهد که اندرو ادمسن، چیزی بیشتر از یک مسافر است، اما در بینش سینمائی، به پای پیتر جکسن Peter Jackson سازنده خداوندگار حلقه ها Lord of the Rings نمی رسد.

 

تفاوت این فیلم با فیلمهای اخیر در باره جنگهای قرون وسطائی، یا جنگهای باستانی و اسطوره ای، در این است که در هیچکدام از صحنه های جنگ آن، حتی یک قطره خون ریخته نمی شود. سازندگان فیلم سعی کرده اند اثری به وجود بیاورند که در آمریکا با گرفتن رده بندی PG برای همه خانواده دیدنی باشد. صحنه های جنگ، با صحنه های نرم تر در آمیخته شده اند، و به همین خاطر، تکلیف فیلم کمی با خودش روشن نیست. این فیلم را به نوجوانی تشبیه کرده اند که سخت تلاش می کند توازن خود را بدست بیاورد، هر چند که سرانجام، سر به راه می شود.

 

مایکل اسرگو در بالتیمور سان می نویسد: داستانگوئی بااطمینان ادمسن به قدرت اشاره اعتقاد دارد و هیچوقت هیچ چیز را به وضوح بیان نمی کند. از دید این منتقد، برای شخصیت های فیلم، داستان آن روایتی افسانه ای از نسبیت است: برای شخصیت های فیلم که در انگلستان نوجوان هستند، یک سال گذشته در حالیکه برای مردم نارنیا، صدها سال. آنها در نارنیا بچه هائی هستند در سرزمین شگفتی، در حالیکه از نظر مردم نارنیا، آنها پادشاهان و ملکه عادل و مهربان و دوست داشتنی دوران قبل هستند.

 

کارگردان ماجراهای محیرالعقول کتاب را طوری روایت می کند گوئی واقعی هستند، و در ضدونقیض آنها تامل کند و سعی ندارد مانند فیلمهای افسانه – علمی جدید، آنها را با تئوریهای شبه علمی توجیه کند. هنر او در این است که جهان های تودر توی فیلم را از هم جدا نگه دارد و نگذارد ذهن تماشاگر مشوش شود.

 

منتقد لس آنجلس تایمز می نویسد از تاکید فیلم بر پرش مدام میان صحنه های نرم و صحنه های خشن که بگذریم، این فیلم از فیلم اول این مجموعه خوش پردازتر است، و کاملا در سنت دیرینه شرکت والت دیزنی ریشه دارد در ساختن فیلم برای نوجوانان، قبل از آنکه فیلم نوجوانان به خشونت و سلاخی، آلوده شود.

 

کایل اسمیت Kyle Smith منتقد نیویورک پست New York Post هم همین جنبه از کار کارگردان اندرو ادمسن و همکارانش را ستایش می کند. او می نویسد آنها با امتناع از پیروی از مد روز، فیلمی ساخته اند که کهنه نخواهد شد.

 

برخی منتقدها به رشد شخصیت ها در قصه بین فیلم اول و فیلم دوم اشاره کرده اند، که چگونه برای هر یک از آنها، واکنش خاصی به تغییر در داستان تعبیه شده که به آنها بعدهای تازه می دهد، در حالیکه شاخص های قبلی آنها را به تماشاگر یادآور می شود. مثلا یک شخصیت دارد بالغ و زیبا می شود و با این تحول مشکل دارد. یا شخصیت دیگری، به مسئولیت خود در برابر دنیا پی می برد.

 

علاوه بر چهار شخصیت اصلی، که ماجراهای آنها در جهان موازی، وقایع نارنیا را تشکیل می دهد، در فیلم دوم، با شخصیت های جدیدی هم روبرو می شویم، هم انسان، و هم غیرانسان. از آن جمله، باید به شخصیت کوتوله سرخ غرغرو اشاره کرد با بازی پیتر دینکلج Peter Dinklage که در فیلم «مامور ایستگاه» Station Agent درخشید. شخصیت دیگر، یک موش شمشیرباز نقاشی متحرک است به نام ریپیچیپ Reepicheep که صدایش را کمدین انگلیسی ادی ایزارد Eddie Izzard تامین می کند.

 

مجموعه نارنیا اثر سی. اس. لوئیس، هفت جلد است. فیلم «شیر، جادوگر و جامه» که سال 2005 به بازار آمد، اولین از این مجموعه بود که قرار است به تدریج توسط کمپانی والت دیزنی Disney و با همکاری شرکت والدن مدیا Walden Media فیلم بشود. این تصمیم بعد از آن اعلام شد که فیلم اول با استقبال شدیدی از سوی تماشاگران در سراسر دنیا روبرو شد به طوریکه نزدیک بیش از 700 میلیون دلار فروش کرد.

 

برای فیلم حاضر، که به گفته کنت توران Kenneth Turan منتقد لس آنجلس تایمز Los Angeles Times هم به فیلم قبلی شبیه است و هم با آن متفاوت است، فروشی معادل 80 میلیون دلار در سه روز اول پیش بینی می شد و به این ترتیب، فروش 56 میلیون دلاری سه روز اول این فیلم، از انتظار شرکت والت دیزنی پائین تر است.

 

نویسنده ایرلندی تبار، آقای کلایو استیپلز جک لوئیس Clive Staples Jack Lewis (که همیشه به سی اس لوئیس شناخته می شود)، به خاطر تحقیقاتی مشهور است که روی تاریخ و ادبیات قرون وسطی انجام داده است. او در کنار جی آر تولکین، نویسنده مجموعه «خداوندگار حلقه ها» Lord of the Rings در دانشگاه آکسفورد تدریس می کرد، و در کارش از تولکین خیلی تاثیر پذیرفته است. لوئیس، که در جوانی از کلیسای ایرلند Church of Ireland بریده بود و به خدا اعتقاد نداشت، در سی سالگی باردیگر به مسیحیت روی آورد و ایمان مذهبی از آن پس در کار او نقش عمده ای ایفا می کند. لوئیس و از جمله به خاطر برنامه های رادیوئی در زمان جنگ دوم جهانی شهرت پیدا کرد که در آنها معنی مسیحیت را از دیدگاه جدیدی برای شنوندگان توضیح می داد.

 

مشخصات فیلم

 

وقایع نارنیا: شاهزاده خزر The Chronicles of Narnia: Prince Caspian سناریست و کارگردان اندرو ادمسن Andrew Adamson بازیگران: جرجی هنلی Georgie Henley، سکندر کینز Skandar Keynes، ویلیام موزلی William Moseley، بن بارنز Ben Barnes و انا پاپلول Anna Popplewell. محصول مشترک شرکتهای والدن مدیا Walden Media و والت دیزنی Walt Disney Pictures .