Blindness

افتتاحیه مایوس کننده جشنواره کن: کوری

 

فیلم «کوری» Blindness از کارگردان برزیلی فرناندو میرلس، علیرغم انتظارها، در پی نخستین نمایش جهانی اش در برنامه افتتاحیه شصت و یکمین جشنواره سینمائی کن، با انتقاد منتقدان روبرو شد. این فیلم براساس رمانی از نویسنده پرتغالی Jose Saramago  برنده جایزه نوبل ادبیات، ساخته شده است و داستان آن، تمثیلی واضح است در باره پیامد کور شدن اهالی یک شهر در اثر یک بیماری مرموز.

معروف است که برنامه های افتتاحیه جشنواره کن به طور سنتی معمولا فیلمهای بد است که انتظار زیادی از آنها می رود، و به قول منتقدان آمریکائی، کار جدید فرناندو میرلس Fernando Meirelles  اعجوبه برزیلی سینمای معاصر، این سنت را تداوم بخشید، برای اینکه به طرز شگفت انگیزی مایوس کننده بود. سه هنرپیشه عمده سینمای هالیوود، نقش های اصلی فیلم «کوری» را  در کنار هنرپیشگانی از ملیت ها و نژادهای مختلف، بازی می کنند و به خاطر حضور اینها، کمپانی Miramax این فیلم را پائیز امسال در آمریکا پخش خواهد کرد.

 

فیلم «کوری» Blindness شهری امروزی اما ناشناس را نشان می دهد که مردم آن یکی بعد از دیگری به بیماری مرموز و واگیردار کوری دچار می شوند. قهرمانان این فیلم، یک زن و شوهر پزشک هستند با بازی جولین مور Julianne Moore و مارک روفالو Mark Ruffalo.  زن دکتر، سرانجام تنها شخصیت بینا می شود در شهری از کورها.  از جمله چهره های عمده دیگر فیلم، هنرپیشه کهنه کار سینمای آمریکا، آقای دنی گلوور Danny Glover است، در نقش پیرمردی  با چشمبند سیاه، که نقش راوی داستان را دارد.  ستاره سینمای مکزیک، گیل کارسیا برنال Gael Garcia Bernal نیز ایفاگر  یکی دیگر از نقشهای عمده این فیلم است. داستان فیلم، پستی و بلندیهای زندگی های ساختگی قهرمانان فیلم را دنبال می کند، و هر چند داستان فیلم، حوادث بد را یکی بعد از دیگری ردیف می کند، خیلی از منتقدها نوشته اند تنها چیز دیدنی این فیلم، دکورها و صحنه آرائی های درخشان آن است که شهر تورانتو، محل فیلمبرداری را به جهنمی زشت تبدیل کرده است. 

 

فیلم «کوری» بر اساس داستانی از نویسنده پرتغالی خوزه ساراماگو Jose Saramago است که در سال 1999 به این شرط به تهیه کنندگان این فیلم فروخته شده بود که شهر محل حادثه هرگز در فیلم معرفی نشود.  رمان نویس شهری بی هویت نماینده همه شهرها را برای فیلم خود می خواست و تهیه کنندگان با این شرط موافقت کردند و با استفاده از صحنه آرائی خارق العاده، وعده خود را وفا کردند.

 

اما کارگردان، که همیشه علاقه زیادی به اغراق و زیاده گوئی دارد، اثری خشن و حیوانی به وجود آورده است. ولی به قول منتقد نیویورک تایمز، دست سنگین کارگردان برای ساختن این داستان که زیر بار تمثیل واضح خود، خم شده است، زیادی است. نویسنده می خواهد از یک سو با تمثیلی آشکار می خواهد بگوید همه کور هستید، و از سوی دیگر، با تمثیلی مرموز می خواهد این سئوال را در تماشاگر برانگیزد که برای چه.  این منتقد نوشته برای کارگردان کافی نیست که شخصیت ها را بی دلیل به کوری دچار کند و بعد عملا و تلویحا کورها را نشان دهد که عصاکش کورها شده اند، بلکه با اصرار تصویر را پر از رنگ سفید تابنده می سازد، به طوری که چشم تماشاگر را نیز آزار می دهد.  این ترفند، برای چند بار اول با حال و جالب است، اما تکرار آن خسته کننده می شود و نشان می دهد که این کارگردان کاری جز کوبیدن به مغز تماشاگر بلد نیست، و نمی تواند به درون آن مغزها راه پیدا کند.

 

دیو کلهون Dave Calhoun منتقد نشریات Time Out در نقدی از کن، فیلم جدید فرناندو میرلس را یک ساخته تئاتری توصیف می کند که از یکسو قادر است شدت درونی فیلم «پرواز از آشیانه فاخته» One Flew Over the Cuckoo’s Nest را دارد و از سوی دیگر، مثل فیلم خداوندگار مگسها Lord of the Flies به کاوش در باره ارتباطات انسانی در جامعه بحرانی می پردازد.

 

از نظر این منتقد هم سناریوی این فیلم در تبدیل کردن یک حکایت به سینما، شکست خورده است زیرا زیاده از اندازه بر اتفاقات تاکید دارد و کمتر بر افکار واندیشه ها، و تماشاگر آن، طعمه پیچیدگی و سرعت داستان فیلم می شود، و کمتر فرصت می یابد بر یک لحظه، یک صحنه، یا یک فکر تمرکز بدهد و به معنی آن دقیق شود.

 

فرناندو مریلس با فیلم «شهر خدا» City of God در سال 2002 در صحنه سینمای جهان مطرح شد، که فیلمی بود به قول منتقد نیویورک تایمز، پر از گلوله و خالی از مغز کافی. در آن فیلم که محبوب علاقمندان فیلمهای هنری بود، مریلس از زندگی زاغه نشینان استفاده ابزاری کرده بود. بعد از آن، مریلس با تبدیل «همیشه باغبان»  Constant Gardner رمانی از آقای جان لوکاره John Le Carre ، جاسوسی نویس برجسته، سطح کار خود را بالاتر برد.  اینک،  با فیلم «کوری،» اقتباس از اثری ادبی که برنده جایزه نوبل شده است، موقعیت روشنفکری آقای مریلس را بالاتر می برد، هر چند حاصل کار فیلمی است که شاید چندان مورد استقبال تماشاگران قرار نگیرد.

 

مشخصات فیلم

 

کوری Blindness

 

براساس کتاب خوزه ساراماگو Jose Saramago

سناریست دان مککلر Don McKellar

کارگردان فرناندو میرلس Fernando Meireless

بازیگران: جولین مور Julianne Moore، مارک روفالو Mark Ruffalo، دنی گلور Danny Glover و گیل گارسیا برنال Gael Garcia Bernal.

پخش در آمریکا از شرکت میرامکس Miramax