Michael Jackson Memorial

روز وداع با مایکل جکسن

 

هنرمندی که مراسم تشیع جنازه و یادبود او امروز، هفتم جولای، 2009، در تالار عظیمی در لس آنجلس به یک رویداد جهانی تبدیل شد که بیشتر از یک میلیارد نفر در سراسر دنیا در آن سهیم شدند. دهها شبکه تلویزیونی جهانی این مراسم را زنده پخش کردند و برای بلیط مجانی شرکت در آن که یک میلیون و نیم نفر تقاضا کرده بودند، فقط 17 هزار نفر به قید قرعه انتخاب شدند. در این گزارش بخشی از مراسم زنده از تلویزیون صدای آمریکا پخش می شود.

 

کامبیز حسینی: و می رسیم به گزارش هنری بهنام ناطقی، همکار شباهنگ در نیویورک، که همزمان با برگزاری مراسم تشییع جنازه و یادبود مایکل جکسن، هنرمند برجسته موسیقی پاپ جهان، به گزارش هائی در باره زندگی و هنر او اختصاص دارد. مراسم تشییع مایکل جکسن از ساعت شش صبح به وقت لس آنجلس شروع شد و جهانیان از طریق تصاویر زنده شاهد همراه خانواده جکسن با جسد او بودند برای تدفین و گردهمائی 17 هزار نفر برای شرکت در مراسم یادبود او، که همچنان ادامه دارد. ولی بهنام! در ایران مرگ مایکل جکسن را هدیه الهی به نظام جمهوری می دانند برای اینکه بلافاصله جایگزین خبرهای ناراحت کننده ی سرکوب خونین تظاهرکنندگان در خیابانهای تهران شد.

 

گزارش تلویزیونی بهنام ناطقی

بهنام ناطقی: ولی ببین در خیابانهای دنیا، در خانه میلیاردها انسان در سراسر دنیا چکار کرد؟ از چین گرفته تا هندوستان و برزیل تا کشورهای آفریقائی، همه طی 11 روز گذشته نگاهشان حیرت زده شان به این حادثه است، که هنرمندی را آنهم در آستانه بازگشت خیره کننده اش به صحنه و رقص و اجرا در 50 سالگی از دنیا گرفت. و خیزش اجتماعی در ایران تنها قربانی خبری نبود، رسانه ها در آمریکا به قول 64 درصد از پاسخ دهندگان به یک نظرسنجی مرکز پیو Pew در نمایش تصاویر تکراری مایکل جکسن و تمرکز به روی جزئیات مرگ و وصیت و حضانت فرزندخواندگان او، زیاده روی کردند.

 

تصاویر مایکل جکسن در چند صحنه مشخص، از جمله محاکمه اش یا در مصاحبه هایش، بارها و بارها از تلویزیون ها تکرار شدند، همراه با مصاحبه های متعدد با برادرانش، با همکارانش، با هوادارانش و با هنرمندان و چهره های فرصت طلبی که همه سعی کردند از مرگ او برای مطرح کردن خودشان استفاده کنند.

 

ولی به گفته جو جروفولی، مرگ مایکل جکسن، در این شرایط برای آمریکائی ها، مثل افیون فرهنگی عمل کرد و کمک کرد به مردم آمریکا که همه چیز را فراموش کنند، از کسادی اقتصاد گرفته، تا دو جنگ خونین، تا مناقشه بر سر طرح تاریخی اوباما رئیس جمهوری آمریکا برای انقلاب در نظام بهداشتی کشور، و مردم یکسره به سرزمین هرگز یا Neverland سفر کردند تا شاهد تکرار بی امان کلیپ های مایکل جکسن و فیلمهای او باشند... در این میان، جالب ترین ویدیوها، تصاویری بود از همین Staple Center که مایکل جکسن را در اوج چاپکی و خلاقیت هنری نشان می دهد، هم در اجرای رقص ها و خواندن ترانه ها و هم در صحنه آرائی و تنظیم بصری -- آن هم روز پیش از مرگش در اثر ایست قلبی.

 

***

 

یک میلیون و 400 هزار نفر برای گرفتن یکی از هفده هزار بلیط مراسم یادبود مایکل جکسن در تالار مرکز Staple لس آنجلس ثبت نام کرده بودند، در حالیکه هزاران نفر در صف ایستادند تا روی دیوار یادبود جمله ای یا نقشی بنگارند.

 

هوادار مایکل جکسن ابونی باتلر خوشحال است که داغ ترین بلیط دنیا را بدست آورده که می گوید قیمت ندارد. خبر نتایج قرعه کشی بلیط ها را 24 ساعت پیش با ای میل یا تلفن به برندگان اطلاع دادند . زک ماس، هوادار مایکل جکسن می گوید که خوشحالی اش مثل این است که در دانشگاه قبول دشه باشد ولی از آن هم بیشتر است چون ده هزار دانشگاه است اما این بلیط نظیر ندارد. برای جلوگیری از بازار سیاه بلیط ها، به هر برنده یک مچ بند مخصوص داده شد بود.

 

چندین روز است که خبرنگاران و واحدهای سیار شبکه های خبری، اطراف دادگاه و همچنین دوربر Forest Lawn گورستان محل برگزاری مراسم ختم خانوادگی مایکل جکسن، اجتماع کرده اند و خبرهای زنده و مصاحبه ها با وکلای او و خانواده در باره وصیت نامه و حضانت فرزندان، طی 11 روز اخیر بی وقفه ادامه داشت.

 

ونگاه ها متوجه Neverland مجموعه مسکونی سابق مایکل جکسن بود که معلوم نیست آیا سرانجام به آرامگاه او با جاذبه توریستی بین المللی تبدیل خواهد شد. اما ارزشمندترین یادگار او شاید این نوار باشد که دور روز قبل از مرگش از تمرینی در استیپل سنتر ضبط شده است.

رندی فیلیپس مدیر شرکت AEG تهیه کننده 50 کنسرتی که قرار بود مایکل جکسن از ماه آینده در آمریکا شروع کند، می گوید برنامه آنها این است که این ویدیو را به جای کنسرت مایکل جکسن در همان تالار در لندن بگذارند چون همه آن عین چیزی است که مایکل می خواست -- او می افزاید که برنامه لندن امکان دارد که با اجرا های زنده چهار برادر مایکل همراه باشد. او می گوید همین که دوستش مایکل را دفن کند، نقش خودش به عنوان رئیس کمپانی AEG را از سر خواهد گرفت.

 

از این نوار که کمپانی AEG در اختیار سرویس های خبری گذاشته چنین بر می آید که به زودی شاهد کالاهای تازه برای هواداران مایکل جکسن خواهیم بود.

 

رندی فیلیپس می گوید صدساعت فیلم گرفته شده و تقریبا تمام کنسرت دو ساعته او به صورت تمرینی فیلمبرداری شده و به از اجراها به قدری نوار صدا وجود دارد که یک آلبوم دوتائی از اجراهای زنده این کنسرت منتشر خواهد شد. او می گوید هنوز جزئیات بهره برداری قانونی از این تصاویر و نوارهای صدا در مذاکرات بین وراث مایکل جکسن و کمپانی AEG نهای نشده است.

 

***

 

کامبیز حسینی: مرسی از این گزارش. هر چند البوم Thriller مایکل جکسن پرفروش ترین آلبوم تاریخ صفحه پرکنی در جهان است، اما ظاهرا پرفروش ترین آلبوم مایکل جکسن هنوز بیرون نیامده. ولی خیلی ها انتقاد می کنند از این حساسیت خارق العاده به مایکل جکسن و می گویند رسانه ها دارند زیاده روی می کننند.

 

بهنام ناطقی: این سئوال روز یکشنبه در برنامه «منابع موثق» Relaiable Sources که یک برنامه مخصوص بررسی رسانه هاست در شبکه CNN مطرح شد و خبرنگار این شبکه دان لمون که تقریبا 24 ساعت دارد در این باره گزارش می دهد، این انتقاد را نخبه گرایانه یا elitist خواند و گفت شاید این انتقاد به پوشش خبری مرگ پرنسس دایانا وارد می بود اما نه در باره مایکل جکسن او گفت: مایکل جکسن یک رهبر مقاومت مدنی اتفاقی است و یک پیش کسوت اتفاقی است که در خیلی از رشته ها، کار تازه ارائه داد و مرزها و دیوارها را در هم کوبید. و جالب است که شماره تماشاگران CNN که با مرگ مایکل جکسون 63 درصد از معمول بالاتر رفت، که نشان دهنده علاقه و توجهی است که به این هنرمند وجود دارد که به خاطر محاکمات جنجالی اش به اتهام دستمالی بچه ها نیست که تبرئه شد و به خاطر خبرهای جنجالی رنگین نامه ها در باره دعواهای حقوق متعدد و ادعاها نیست، بلکه به خاطر موسیقی خارق العاده ای است که به وجود آورد که قلب و روح میلیارد ها انسان را طی سی و پنج سال گذشته لمس کرده.

 

کامبیز حسینی: می گویند ثروت او از مرز نیم میلیارد دلار می گذرد، حتی با احتساب صدها میلیون دلار بدهی که دارد، و حالا سر آن دعواست بین وراث او، ولی میراث هنری او که کسی بر سرش دعوا ندارد، آن چیست؟

 

بهنام ناطقی: مایکل جکسن آدم غریبی بود، به طرز غریبی داد صورتش را دستکاری کردند، برای مرض تغییر رنگ پوستش، دوا می خورد. می گویند همنشینی با بچه ها را ترجیح می داد به بزرگترها، و میلیونها دلار برای ساکت کردن خانواده هائی که از طریق بچه هاشان به او نزدیک شدند، پرداخت کرد و می گویند وسواسش این بود که شکل پدرش نشود، چون شکل پدرش بود اگر این کار ها را با خودش نمی کرد.

 

اما غریب ترین و عجیب ترین جنبه وجود مایکل جکسن، به قول راب شفیلد Rob Sheffield منتقد و نویسنده مجله فرهنگی «رولینگ استون»، موسیقی او بود. داستان راجع به مصیبت های خانوادگی یا سوء مصرف مواد مخدر در میان چهره های مشهور سکه یک پول است بسکه ریخته، ولی هیچکس در تاریخ نبوده که مثل این مرد موسیقی نوشته باشد و موسیقی خوانده باشد و اجرا کرده باشد.

 

تکرار تاریخچه اش ضروری نیست و همه می دانند که اواخر دهه 1960 و اوائل دهه 1970 یک بچه ستاره و اعجوبه رقص و آواز بود و بعد در سال 1979 آلبوم Off the Wall را بیرون داد که یک آلبوم دیسکو بود آن هم در وقتی که در جهان موسیقی علیه دیسکو صف کشیده بودند اما فرق این آلبوم که هنوز هم از آلبوم های دوست داشتنی مایکل جکسن است، با دیگر آلبوم های دیسکو این بود که در آن، مایکل جکسن کل موسیقی پاپ را بازاندیشی کرده بود، از دیدگاه دیسکو، به طرزی که به قول این منتقد، هیچکس قبل از او نکرده بود. در همان آلبوم، مایکل جکسن به قدری ترانه های شماره یک گذاشته بود که رادیوها وقت نداشتند بزنند و تنها دلیلی که اولین آلبوم سولوی مایکل جکسن را الان کسی زیاد به خاطر نمی آورد، آلبوم بعدی خود مایکل جکسن، یعنی البوم Thriller است، یعنی پر فروش ترین البوم دنیا، که تمام موسیقیدانان پاپ در تمام دنیا دهه 1980 را صرف کردند برای اینکه خودشان را با آن تطبیق بدهند.

 

کامبیز حسینی: مایکل جکسن در موسیقی سول و ریتم اند بلوز کار کرده بود، ولی واقعا منابع الهام او چی بود؟

 

بهنام ناطق: موسیقی ای خلق کرد که از ریتم اند بلوز، فانک و راک و پاپ بالاتر ایستاد و با کمک تهیه کننده همکارش کوئینسی جونز، کاری در آن اوائل دهه 1980 که موسیقی بیست سال بعد از آن را پیش بینی کرده بود و منبع الهام نه تنها هنرمندان پاپ و راک دنیا شد، بلکه موسیقی فانک و هیپ هاپ و رپ و همه آنچه بعدش آمد را تحت تاثیر قرار داد. در مجله نیویورکر، منتقد برجسته کلیفا سنه، از جمله به تاثیر متقابلی پرداخته که مایکل جکسن بر موسیقی افریقا داشت و از جمله از برداشت مایکل جکسن یاد می کند از ترانه مشهوری از مانو دیبانگو، که گستره نفوذها ومنابع الهام مایکل جکسن را نشان می دهد.

 

کلیفا سنه می نویسد موفقیت آلبوم Thriller به قدری است که هر نه ترانه آن که به عنوان تک ترانه هم پخش شده اند و پرفروش ترین های تاریخ مانده اند، صدایشان بلندتر و رسا تر است از تمام مقالات رنگین نامه ها در باره مشکلات خانوادگی و حقوقی و جزائی مایکل جکسن در ارتباط با بدهی هایش و اتهام بچه آزاری.

 

همان موقع یعنی سال 1982 «جان راک ول» منتقد موسیقی نیویورک تایمز، نه تنها این آلبوم را به عنوان یک آلبوم خارق العاده پاپ ستایش کرد، بلکه نوشت که این آلبوم نشانه امیدوارکننده ای است در باره فروریختن مرزهای ویرانگر میان موسیقی سیاه و سفید در آمریکا و از بین رفتن شکافها بین سیاهپوستان و سفیدپوستان در آمریکا.

 

دیوید سیگل، کارشناس دیگر موسیقی در مقاله ای هفته پیش در نیویورک تایمز نوشت که بعد از جکسن، شهرت جهانی دیگر همانطور نخواهد بود و دستیابی به قله ای از شهرت و محبوبیت که مایکل جکسن به آن رسید برای هیچ ستاره راک و پاپ دیگری امکان پذیر نخواهد بود.

کامبیز حسینی: بهنام، می دانم که در بررسی میراث هنری و فرهنگی مایکل جکسن حرف بسیار است و خبر خوب این است که تو یک برنامه فوق العاده خواهی داشت از صدای آمریکا در باره مایکل جکسن...

 

بهنام ناطقی: روز یکشنبه برنامه زن امروز پخش نمی شود به جای آن، این برنامه ویژه یکساعتی پخش خواهد شد که در آن سعی ما این خواهد بودکه جنبه های گوناگون کار وهنر مایکل جکسن را بررسی کنیم. اما قبل از اینکه برویم، می دانی که هنرمندهای بزرگ عالم از مادونا و U2 گرفته تا جی زی و دیگران، هر جا بودند لحظه ای را به یاد مایکل جکسن اختصاص دادند و یکی از جالب ترین اینها، خانم بیانسه است، مطرح ترین بانوی موسیقی پاپ آمریکا، ملکه، که در کنسرت تاریخی اش روز یکشنبه در جشنواره مشهور شهر نیوارولئان، ترانه Halo خود را با تغییر بعضی از اشعارش، به بزرگداشت مایکل جکسن، سلطان پاپ اختصاص داد. این هم ستایش ملکه پاپ از سلطان بی چون و چرای موسیقی پاپ.

 

(در پایان برنامه ویدئوی کنسرت بیانسه در تجلیل مایکل جکسن و بعد از آن، صحنه هائی زنده از مراسم یادبود او پخش می شود در حالیکه هنرمندان همگی روی صحنه هستند در خواندن ترانه مشهوری که مایکل جکسن برای خیریه ساخت: جهان مائیم! We Are the World )