Notorious B.I.G.

مر گ زود هنگام قافیه پرداز پیشگام موسیقی رپ

فیلم نوتوریوس ماجرای کریستوفر والاس، معروف به بیگی اسمالز پسربچه فقیر بی پدری است، گریزان از درس و مدرسه، که در کوچه های بروکلین به مواد فروشی می افتد، اما به مدد استعداد خارق العاده اش در موسیقی هیپ هاپ به اوج شهرت می رسد، و با چندین آلبوم خارق العاده، به موسیقی نوپای هیپ هاپ شکل می دهد، قبل از آنکه در 24 سالگی به ضرب گلوله از پای در آید.

کارگردان جرج تیلمن می گوید در اوائل دهه 1990 وقتی اولین آلبوم بیگ Ready to Die، بیرون آمد، تجربه های او، آدمهائی که دور و برش بودند، چیزهائی که دید، هنوز هم آنجا هستند و خیلی از آدمها و صحنه های زندگی او را در فیلم گذاشته ایم، از دید او، و در فیلم، بروکلین هم یک شخصیت است، مثل موسیقی.تهیه کننده شان کومبز می گوید تماشای فیلم برای او جنبه عاطفی دارد، او را می خنداند، می رقصاند، و به گریه می اندازد.

بخش عمده ای از فیلم را سه زن عمده زندگی بیگی تشکیل می دهند، مادرش ویولتا، که نقشش را Bissett بازی می کند، یک مهاجر جامائیکائی بود که دست تنها بیگی را بزرگ می کرد... همسرش فیث اونز، و معشوقش، لیل کیم، رپر و ترانه سرا.

در یک صحنه، کریستوفر به سبک خودش با رپ به فیث ایونز پیشنهاد ازدواج می دهد. جذابیت فیلم مدیون بازی پراحساس جمال گریوی وولارد در نقش کریستوفر والاس است. جمال و ولارد Woolard بیگی را شخصیتی برجسته می داند که توانست رویای خود را تکمیل کند. او می گوید مردم خیلی چیزها را در باره بیگی نمی دانند، که مثلا بانمک بود و قلب بزرگی داشت. استعداد بیگی اسمالز را وقتی هنوز در خیابانهای بروکلین مواد فروشی می کرد، رپر و تهیه کننده موسیقی شان کومبز، که آن موقع به «پاف ددی» Puff Daddy مشهور بود، کشف کرد و به جهانیان شناساند.

درک لوک، نقش شان کومبز جوان را بازی می کند. درک لوک می گوید چالش بازی کردن نقش آدم زنده، زنده بودن آن آدم است. نقش نوجوانی بیگی را پسرش کریستوفر جونیور بازی می کند که وقتی بیگ کشته شد، تازه به دنیا آمده بود. شان کومبز می گوید بازیگر نقش او، درک لوک، اراده و اشتهای او را برای موفقیت، همچنین پیچیدگی رابطه او و بیگی را خوب در آورده بود.

محور فیلم و داستان محوری زندگی نوتوریوس بیگ، دوستی اش با رپر با استعداد همعصرش، توپک شکور است، که به سوء تفاهم و جنگ رپرهای شرق و غرب آمریکا انجامید که جان هر دو جوان را گرفت. کلیشه تاریخی اصلا خود زندگی این آدم اگر بخواهی اینطور نگاه کنی، کلیشه ای است، و تا دم مرگش، انگار یک فرمول را دنبال کرده، ولی برخلاف انتظار، از این زندگی فرمولی و کلیشه ای، یک فیلم اصیل بیرون آمده، که به قول جسی واشینگتن، منتقد خبرگزاری آسوشیتدپرس، فیلم نوتوریوس از کلیشه فیلمهای گنگستری هیپ هاپی فراتر رفته، و بیشترش را هم مدیون کار رپر گمنام و بازیگر فیلم اولی است به نام جمال وولارد Woolard که بازی اش حتی برانگیزاننده و موثر توصیف کرده. وولارد شبیه بیگی است و بچه همان محل است، اما کارگردان جرج تیلمن، از توانائی های چهره پراحساس این بازیگر برای انتقال عواطف استفاده کرده.

برای هوادارانش حتما جذاب است دیدن جزئیات این زندگی، به خصوص که ظاهرا با شرکت همه دست اندرکاران درست شده، از جمله با شرکت و تلاش مادر بیگی اسمالز و البته با کمک و نظارت شان کومبز. مدتی که باید صبر کنی برای اینکه به تاریخ بپیوندی، اما در زمان اینترنت و سرعت انتقال اطلاعات، مدت زمان لازم برای پیوستن به تاریخ، کوتاه شده، ماجرای ۱۱ سال پیش، که هنوز در اذهان تازه است، می تواند برای نسل جدید خریداران هیپ هاپ و بلیط سینما، تاریخی باشد. ولی ماجرای کریستوفر والاس، یا بیگی اسملز، ریشه اش در دهه 1980 است که نوع تلخیص شده ای از کوکائین به نام کرک crack، این ماده مخدر را که در دهه قبلش مخصوص محافل شیک و پولدارها بود، در محلات فقیرنشین مراکز شهرها گسترش داد. بیگی اسمالز، پسر بی پدری که مادر تحصیلکرده جامائیکائی او را نگه می دارد، و به خاطر هیکلش مورد مسخره همکلاسی ها قرار دارد و کشانده می شود به تبهکاری های جزئی، و سر از زندان در می آورد. بیشتر هواداران بیگی که شعر تمام رپ های او را حفظ هستند؛ جزئیات زندگی بیگی را می دانند، اما آنچه این فیلم به دانش آنها اضافه می کند، ماجرای زنهای زندگی اوست.

جرج تیلمن، کارگردان این فیلم، با فیلمهائی مثل Soul Food و Barbershop نشان داد که نگاه موشکاف و عاطفی ای دارد به زندگی سیاهان طبقه متوسط، به خصوص مسائل نسل های مختلف زنهای جوامع شهری، داستان تقلاها، دلبری ها و پیروزی های بیگی را در این روابط، را با اصالت بازسازی کرده، به خصوص با کمک کوچه فلتون، محل زندگی او در بروکلین، و خیابانهائی که بیگی در آنها کودکی و نوجوانی خود را گذراند. نقدها به قول اوئن گلیبرمن، منتقد هفته نامه EW فیلم نوتوریوس، سفری است بی معذرتخواهی به خشونت، گشنگی، و تب پولی که دنیای هیپ هاپ را گرفته، که در عین حال، هم آزادیبخش است و هم ویرانگر. به این ترتیب، فیلم به اسطوره هائی که خوراک هیپ هاپ است، وفادار می ماند.

آنچه بیشتر منتقدها در سناریو ستایش کرده اند این است که فیلم سعی نکرده بیگی را تطهیر کند، با اینکه فیلم را مادرش و نزدیک ترین دوستش تهیه کرده اند، ولی مثلا نشان می دهد که بیگی حتی به زن حامله هم کوکائین می فروخت... کرک هانیکات، منتقد هالیوود ریپورتر نوشته جرج تیلمن، فیلم درجه اولی ساخته که پرده را از مناظر رنگین، صحنه های عاطفی سنگین، و شخصیت های آهنگین، که انگار با ریتم هیپ هاپ حرف می زنند و راه می روند، پر می کند، و یکی از جنبه های مثبت آن این است که نشان می دهد هنرمندان هیپ هاپ چطور از آرزوها و خیالات کوچه های فقرزده، بهره برداری می کنند.

گزارش تلویزیونی بهنام ناطقی

طبیعی است که این، یک فیلم تجاری پاپ است و منتقدهائی که به این موضوع حساس هستند، آن را کوبیده اند. مثلا منتقد ویلج وویس نوشته فیلمی که قرار است راجع به یک یاغی باشد با داستانی بزرگتر از زندگی، فیلم سربه زیری از آب در آمده که شگفتی و خیرگی در آن وجود ندارد، و انتقاد کرده از سناریوی فیلم که از کنار مرگ مرموز بیگی و توپک شکور، رد می شود، و این دو راز را، یعنی اینکه چه کسی بیگی را کشت و چه کسی شش ماه بعد در کالیفرنیا، توپک شکور را کشت، سربسته باقی می گذارد، علیرغم اینکه دهها خبر و مطلب و تحقیق روزنامه ای در این باره منتشر شده، پراز اتهامات مختلف، از جمله به پلیس های فاسد.