The Secret Lives of Pippa Lee

زندگی های مخفی پیپا لی: کمدی درام یائسگی

 

فیلم «زندگی مخفی پیپا لی» که اکرانش از امروز شروع می شود، فرصتی است برای هنرپیشه توانا رابین رایت پن و چهره هائی مثل وینونا رایدر و آلن آرکین، جولی ان مور، و بلیک لایولی، ستاره سریال گاسیپ گرل و کیانو ریوز، در نقش پسر خوش تیپ ولی روانی همسایه... فیلم کوچکی است با فهرستی مغرور از هنرپیشه های بزرگ، در باره زن 50 ساله ای که زندگی اش بعد از 30 سال با شوهری که 30 سال از او بزرگتر است، را خالی می بیند و با خاطره های گذشته ای عصیانگر و یاغی دست و پنجه نرم میکند. این فیلم کار چهارم سینمائی ربکا میلر، دختر نویسنده برجسته آرتو میلر است که می گویند به خوبی از درون، به ملالت زندگی آدمهای مرفه ولی پا به سن، نگاه انداخته، که وقت زیاد دارند و نمی دانند با خودشان چه بکنند.

 

فیلم « زندگی های مخفی پیپا لی» کار یک هنرپیشه، نویسنده و فیلمساز، خانم ربکا میلر است، دختر نویسنده فقید آرتور میلر، و همسر هنرپیشه برجسته ایرلندی، دنی یل دی لوئیس، کارش را حدود 15 سال پیش ابتدا با هنرپیشگی شروع کرد و بعد اولین فیلمش انجلا را 12 سال ساخت --

 

موفقیتش با فیلم Personal Verlocity که سال 2002 یعنی پنج شش سال پیش جایزه ساندنس را برد و خانم ربکا میلر را تثبیت کرد به عنوان یک سینماگر مستقل و صاحب سبک... این هم براساس یک مجموعه قصه کوتاه بود که سال قبلش بیرون داده بود --داستان سه زن بود که از مردهائی که دوست نداشتند، فرار می کنند، با آرزوی رسیدن به استقلال فردی...

 

فیلم دیگرش تصنیف جک و روز The Ballad of Jack and Rose را به یاد داریم با شرکت شوهرش دنی یل دی لوئیس و کمیل بل Camille Belle، که آنهم براساس کتابی از خودش به همین نام، فضای تمثیلی ای داشت پدر و دختری را نشان می داد در یک جزیره دور افتاده، که آنها هم با تضاد استقلال در محیط شخصی و انزوائی که داشتند با خاطره گذشته ای پرشور دست و پنجه نرم می کردند. فیلم جدید، «زندگی های مخفی پیپا لی» با همین مفاهیم سروکار دارد، زنی در 50 سالگی، در آستانه یائسگی ... باز هم درگیر خاطره های جوانی ای متفاوت و واقعیت های تازه زندگی زناشوئی با مردی که روزگای نجات دهنده و پناهگاهش بود ولی حالا باید پیش از غذا قند خونش را اندازه بگیرد.

 

نویسنده سینماگر، ربکا میلر Rebecca Miller در کار جدیدش «زندگی های مخفی پیپا لی» زنی را تصویر می کند که آرامش زندگی خانوادگی اش، از یک طرف با خاطرات گذشته پیچیده خودش و از سوی دیگر با خیانت شوهر 80 ساله اش، ناشر پولداری با بازی آلن آرکین، در مخاطره قرار می گیرد.

رابین رایت پن می گوید بحران میانسالی شخصیت او، در همه وجود دارد چون همه، از زن و مرد، در مقاطعی از زندگی با تغییر دینامیک رابطه ها روبرو می شوند، مثل مادری که وقتی بچه هاش بزرگ شده اند، به نوع دیگری از مادر تبدیل می شود. وینونا رایدر نقش دوست و مونس قدیمی شخصیت رابین رایت را بازی می کند.

 

آلن آرکین می گوید شخصیت او با مشکل پیرشدن روبرو است و زنی جوانتر و باید با محیط جدیدش در پارک مسکونی سالمندان، کنار بیاید... آرکین می گوید شخصیت او از آنهاست که نمی خواهند با متانت پیر بشود و می افزاید که خیلی از مسائل این شخصیت را شخصا درک می کند. راوی فیلم، خود پیپا لی است که می گوید ازدواجش در 20 سالگی با مرد موفقی 30 سال مسن تر از خودش، او را از ورطه سقوط نجات داد.

 

بلیک لایولی می گوید ایفای نقش جوانی پیپا لی در این فیلم چالش نوینی برای او بود که شباهتی به خودش ندارد و از دختر معصوم 15 ساله تبدیل می شود به زن 25 ساله ای که با مردی 50 و چند ساله زندگی می کند.

 

***

 

شاید خیلی ها، به خصوص جوانهای قدیم، با موضوع فیلم آشنائی داشته باشند... یعنی بازگشت خاطره ها در یک مقطع تازه از زندگی، چون شخصیت محوری فیلم که راوی داستان هم هست، یعنی هنرپیشه ای که خانم رابین رایت پن آن را به قول منتقدها با بلوغ و عمق و چند لایه بازی کرده. او با پیرمرد یک دنده و کج خلقی زندگی می کند، که علیرغم سه حمله قلبی، و نقل مکان از وسط نیویورک به پارک خلوت مسکونی سالمندان، بازهم حاضر نیست ضعف پیری را قبول کند و از این که اصلا از حضور همسر به مراتب جوانتر از خودش که حالا تبدیل به دایه اش شده، خشمگین است.

 

اما این کتاب و این داستان، یک رویه طنزآمیز هم دارد ناشی از طبیعت پسامدرن آن، یعنی در واقع هزل یا بازگوئی توانم با طنز رمان ها و درام های فمینستی دهه 1970 است، فیلمهائی مثل «خاطرات یک کدبانوی دیوانه» Diary of a Mad Housewife یا فیلم «زن مجرد Unmarried Woman ... به این ترتییب، فیلم «زندگی مخفی پیپا لی» یک کمدی درام یائسگی است... جنبه هائی از طنز پسامدرن پدرو آلمدووار اینجا هست.

 

به قول لو لامنیک، مننتقد دیلی نیوز نیویورک، اگر اسم فیلم «زنی در آستانه فروپاشی روانی» A Woman on the Verge of Nervous Breakdown را پدرو المدووار نگرفته بود، خانم ربکا میلر باید آن را می گذاشت روی این فیلم... در هرحال، تمرکز روی شخصیت پیپا است که وقتی پسر جوانتر همسایه با بازی کیانو ریوز از راه می رسد، این کدبانوی متشخص که همیشه ظاهری آراسته دارد، از درون به هم می ریزد، در کنکاش خاطره های یاغیگری های جوانی خودش... و وسوسه بازگشت به لذت های خطرناک.

 

پیپا ناخواسته، خوابرو شده است، و در عالم بی خبری، رانندگی می کند و بعضی عادات قدیمش مثل سیگار کشیدن را ناخودآگاه تکرار می کند... شخصیت کنونی پیپا، زن میانسالی که مدام فشار خون شوهر پیرش را اندازه می گیرد، و برای نخبگان ادبی میهمانی های شیک می دهد، در واقع یک ظاهرسازی به شدت حراست شده است ... این تصویر، مدام در تضاد قرار می گیرد با دختر جوان یاغی و سرکش جوانی اش با بازی بلیک لایولی، که در 16 سالگی از دست مادر معتادش فرار می کند و ولگردی می کند در محلات نه چندان خوشنام شهر... که البته شباهت ظاهری این دو بازیگر، یعنی رابین رایت پن و بلیک لایولی هم خیره کننده است.

 

بازگشت خاطره ها، قلمرو آشنائی است که به قول لیز بردز ورث، منتقد Empire خانم ربکا میلر با نوشته و فیلمش، به این قلمرو آشنا، اصالت تازه بخشیده با چرخش های هوشمندانه داستان و عمق عاطفی که در تمام طول فیلم تماشاگر را شگفت زده و اغوا می کند. اما تا چه اندازه این داستان به زندگی خود ربکا میلر، یعنی دختر یکی از نویسندگان برجسته معاصر، مربوط می شود؟

 

در تصویری که از درون زندگی مرفه ثروتمندان فرهنگی بدست می دهد، شاید خیلی از خاطرات بزرگ شدن خودش در آن باشد... هر چند که به هرحال، از شش سالگی دیگر با پدرش زندگی نمی کرد... به قول یک منتقد نیویورک تایمز، خانم ربکا میلر از درون آن زندگی، تصویر روشنی از ساختار طبقاتی جامعه آمریکا تصویر می کند و نگاهی بدون لغزش و غیراحساساتی دارد به غم و بیمی که در زندگی آدمهای طبقه متوسط بالا هست، به خصوص در آستانه مرگ... وقتی آدم وقت زیاد می آورد و نمی داند با خودش چکار کند.

 

این یک درام خانوادگی است که به قول استیون هولدن، منتقد نیویورک تایمز، خانم ربکا میلر در نقش نویسنده و کارگردان، موفق شده از تبدیل آن به کلیشه های گریه دار و سانتی مانتال، پرهیز کند. اما فیلم روی دوش هنرپیشه هنرمند خانم رابین رایت پن است که به قول کلادیا پوئیگ، منتقد یواس ای تودی، کم پیش می آید نقشی چند بعدی به این صورت به قامت بازیگری برازنده باشد... چنین چیزی به خصوص برای بازیگرهائی کم پیش می آید که از مرز چهل سالگی گذشته باشند و به همین خاطر، فیلم «زندگی مخفی پیپا لی» که بازی شایسته اسکار از خانم رابین رایت پن در آن هست، تبدیل می شود به یک شگفتی خوشحال کننده.

 

داستان پیچیده فیلم از جمله مورد انتقاد قرار گرفته و مثلا جاشوا راتکاف در تایم آوت نیویورک می نویسد شاید برای مردم سخت باشد و حتی عصبانی کننده باشد که بخواهند این داستان درهم برهم و برآشفته ی فیلم «زندگی مخفی پیپا لی» را دنبال کنند. این منتقد جذاب ترین شخصیت، جوانی پیپا است با بازی متفاوتی از بلیک لایولی، ولی کارگردان بیشتر مجذوب شخصیت مادر قرصی ی اوست. فروپاشی روانی و بازگشت روحیه به پیپا لی، از دید این منتقد، خیلی سطحی و شبیه آگهی های قرص های روان درمانی است.

 

مشکل دیگر این فیلم این است که جولی کریستی اخیرا در فیلم «دور از او» بازی کرد، در باره پیرشدن یک زوج و خاطره، و حتی شباهت ظاهری رابین رایت پن با جولی کریستی بیشتر خاطره آن نقش را زنده می کند. الیشا سایمون، منتقد ورایتی، شخصیت های فیلم «زندگی مخفی پیپا لی» را مقوائی تنموصیه می کند و می گوید فیلم مشکل لحن دارد، و خود فیلم هم مثل شخصیت محوری آن، روان گسیخته یا اسکیتزوفرنیک است که هر چند قابل دیدن است، اما نه فیلم تجاری است و نه یک فیلم هنری و پیش بینی کرده بود که مشکل بازاریابی پیدا کند. اما یک پیش بینی منتقد ورایتی که این فیلم را زمستان پیش در جشنواره برلین دیده بود درست در نیامده، یعنی خیلی از منتقدها برخلاف پیش بینی الیشا سایمون، ازاین فیلم ستایش کرده اند.