Erin Davis on “Miles Davis Project”

«پروژه مایلز دیویس» از زبان پسرش

 

پانزده سال بعد از درگذشت مایلز دیویس، پروژه ای به همت کمپانی سونی، ناشر آثار مایلز دیویس،  آغاز شده است، برای انتشار مجدد و نوینِ آثار او، که پسر او، ارن دیویس، مسئول آن، در مصاحبه با بهنام ناطقی، در باره این پروژه توضیح می دهد.  بعضی هنرمندها، مثل مایلز دیویس، مثل پیکاسو، مثل چارلی چاپلین... چنان سایه ای روی هنر و فرهنگ جامعه خودشان و همه جهان انداخته اند، که ده ها سال بعد از مرگشان هم، انگار هنوز زنده هستند. گاهی یادمان می رود که یکی از انگیزه های خلق هنری، چنانکه شاعرهای خودمان هم گفته اند، شکست دادن مرگ است و رسیدن به جاودانگی.

 

ذخیره واقعا گرانبهائی که از ضبط های اصلی مایلز دیویس الان در اختیار شرکت سونی است،  یعنی وارث شرکت کلمبیا، کمپانی صفحه پرکنی که بیشتر آثار مایلز دیویس را در طول سالها بیرون داده.  پروژه مایلز دیویس، که تازه شروع شده، قصدش این است که علاوه بر بیرون دادن مجدد آلبومهای مایلز دیویس  -- که بیشتر از 50 سال فعال بود --  با میکس های جدید و خوش صداتر --  از این آثار برای کارهای خلاقه تازه استفاده کنند.  اولین آنها،  آلبوم کوتاه جدیدی است که به تازگی منتشر شده به ابتکار تهیه کننده و موسیقیدان مبتکر Vince Wilburn با همکاری پسر مایلز دیویس --  پنچ ترانه نمونه پنج دهه مختلف از 1950 تا 1990  از کار مایلز دیویس در این آلبوم هست که روی یکیش Nas رپ  اجرا کرده و روی یکی دیگه، کارلوس سانتانا، نوازنده مکزیکی تبارگیتار راک، سولو یا تکنوازی زده... علاوه بر اینها، همزمان یک کتاب قشنگ هم از طرحهای مایلز دیویس منتشر شده که تا حالا جائی بیرون نیامده بود که یک وجه دیگر از خلاقیت هنری مایلز دیویس را نشان می دهد.

 

***

 

گزارش تلویزیونی بهنام ناطقی با لونا شاد

آلبوم کوتاهی که سونی منتشر کرده، از جمله شامل تکنوازی جدیدی است از کارلوس سانتانا، که  تهیه کننده، وینس ویلبرن Vince Wilburn آن را به موسیقی ای که مایلز دیویس سال 1969 ضبط کرده، اضافه کرده است. ارن پسر مایلز دیویس می گوید پدرش طی نزدیک به شصت سال موسیقی ها متفاوتی خلق کرده و گزینه های البوم جدید خیلی با هم متفاوت هستند ولی با استفاده از میکس دوباره، کل آلبوم طوری تنظیم شده است که به هم می آیند. او به خصوص از تکنوازی سانتانا تعریف می کند. از اواسط دهه 1940 تا مرگش در سال 1991، مایلز دیویس در هر دوره از تحول موسیقی جز، پیشتاز و رهبر بود. آلبوم سال 1959 او به نام  نوعی آبی، با همکاری پیانیست Bill Evans و با الهام از موسیقی بلوز،  همچنان پرفروش ترین آلبوم تاریخ موسیقی جز  است. ارن می گوید آلبوم جدید را وینس ویلبرن تهیه کرد اما ایده آن مال استیو برکوویتز رئیس واحد Legacy یا میراث از کمپانی سونی است که می خواست پنج آهنگ را با میکس جدید منتشر کرد و ارن هم موافقت کرد. اول می خواستند از تکنوازی های ضبط شده جیمی هندریکس استفاده کنند که نشد، و سرانجام از کارلوس سانتانا دعوت کردند که خیلی دلش می خواست در این البوم بنوازد.

 

مایلز دیویس که در به وجود آوردن سبک های BeBop و Modal Jazz نقش داشت، و Acid Rock و funk با الهام از او به وجود آمد،  در دهه 1970 سبک جدیدی ایجاد کرد از ترکیب جاز، راک و موسیقی ملل که آن را fusion  اسم گذاشتند. ارن دیویس می گوید برنامه این است که آلبوم های  جدیدی از کار هنرمندان زنده با ضبط های اصلی مایلز دیویس منتشر شود اما می گوید این پروژه در بالاترین سطوح هنری اجرا خواهد شد و مراقب خواهد بود که دست هر کس نیافتد.

 

در اواسط دهه 1980بعد از پشت سرگذاشتن یک دوره سخت از اعتیاد و بیماری،  مایلز دیویس به تجربه جدید ترکیب موسیقی الکترونیک و موسیقی soul پرداخت و در سراسر اروپا کنسرتهای موفقی اجرا کرد.

از ارن دیویس در باره زندگی با مایلز دیویس می پرسم. او می گوید 15 ساله بود که به خانه پدرش نقل مکان کرد در ساحل ملیبو، نزدیک لس آنجلس، و تابستانها با او به تور می رفت. اوائل جزو تیم فنی بود ولی بعد از دبیرستان، با گروه مایلز دیویس پیانو می نواخت. او می گوید گاهی مایلز در منزل نقاشی می کرد گاهی هم باهم از تلویزیون مسابقه بوکس تماشا می کردند. گاهی هم در استودیوی منزل پدرش به او پیانو می آموخت. او می گوید مایلز دیویس همیشه ترومپتش را همراه داشت و هر چه می شنید، همراه با آن یا ترومپت یا گیتار می نواخت، از جمله همراه با موسیقی فیلم هائی که از تلویزیون پخش می شد، که از نظر پسر جوان او، خیلی باحال بود.

 

همزمان با انتشار آلبوم از میکس های جدید، به همت هنرشناس Oz Karras کتابی هم بیرون آمد از طرحهای مایلز دیویس. ارن دیویس می گوید طراحی برای پدرش شفابخش بود، و برای تقویت خلاقیتش از آن استفاده می کرد، و چیزهائی می کشید که دوست داشت، از جمله زنها، رقصندگان، یا اسبها، و خیلی هم از خودش می کشید و از نوازندگان، ولی آنها را طوری می کشید انگار از کرات دیگر هستند.  او می گوید مایلز دیویس نقاشی هم می کشید و همیشه یکی دو دفترچه طراحی در سفرها همراه داشت و خانه هم پر بود از دفترچه و مداد رنگی و وسائل نقاشی.
ارن دیویس می گوید مایلز دیویس قبل از مرگش خیلی به هیپ هاپ علاقمند شده بود و ما دائم در فرودگاه ها با کسانی آشنا می شدیم که خود را هنرمند هیپ هاپ معرفی می کردند.  او می گوید خیلی مایل است یک آلبوم از میکس های جدید به سبک هیپ هاپ با آثار پدرش بیرون بدهد و از جمله هنرمندانی که در این البوم کار خواهند کرد، Q-Tip است که عاشق پدر او بود و خیلی هم با استعداد است و خیلی هم به هم می آیند و یادش است که Q-Tip همراه با گروهش A Tribe Called Quest برای جشن تولد مایلز به خانه آنها آمدند. او می گوید بی صبرانه منتظر شنیدن این آلبوم جدید است. روی یکی از پنج آهنگ آلبوم جدید، صدای هنرمند موسیقی رپ NAS را می شنویم که در باره جای والای مایلز دیویس در جهان هنر خوانده است.

 

***

 

چه لبخند صمیمی و گرمی داشت پسر مایلز دیویس. حق هم دارد لبخند بزند. بعضی ها شانس می آورند بابای پولدار پیدا می کنند، اما پسر نابغه ای مثل مایلز دیویس بودن، آدم را وارث گنجینه ای می کند که ارزشش فقط به پول نیست. واقعا عشق و محبت و احترام و ستایش به مایلز دیویس به قدری در دنیا گسترده است و به قدری عمیق است که این  آدم هر کجا برود فقط برای این که نشانی از پدرش دارد، محبت و عشق می بیند. 

به قول ایرانی ها، این آدم، یادگار مایلز است. اما بریم سر یادگارهای اصلی مایلز دیویس، یعنی میراثی که باقی گذاشته... میراثی از موسیقی...   انگار همچنان زنده است. همین سال 2007 مایلز دیویس خیلی مطرح بود: خیلی آلبوم های هیپ هاپ هست، در ویدیوی گروه Audioslave بود،  کیوتیپ ساختن البوم هیپ هاپ با موسیقی او را شروع کرد... فیلم زندگی مایلز دیویس دارد راه می افتد با بازی دان چیدل Don Cheadle...

 

این فیلم سینمائی که پسر مایلز خیلی خوشحال بود از آن، به شناخته شدن مایلز دیویس به نسل جدید کمک می کند.  سال 2007  پخش آلبوم های قدیمی اش وارد جدول صفحات پرفروش روز شد و بیشتر خریدارانش هم جوانهای دانشجو بودند.  مایلز دیویس تنها هنرمند جازی است که در موزه راک اند رول تقدیرش کردند... به قول منتقد مجله تخصصی پیچفورک، هرکس موسیقی دوست دارد، دست کم به یکی  از دوره های کار مایلز دیویس این غول موسیقی قرن بیستم، دلبسته است. 

 

بعضی ها حتی استفاده زیاد از ترامپت در موسیقی راک جدید گروه هائی مثل Arcade Fire و Modest Mouse را هم به نفوذ مایلز دیویس نسبت می دهند.  کمتر هنرمندی است که در عمر کوتاهش، می دانی که به هفتادسالگی نرسید... این همه کار کرده باشد و این همه سنت شکنی کرده باشد و این همه بدعت گذاری کرده باشد. فکرش بکن از زمان جنگ دوم مایلز دیویس نوازنده معتبر ترومپت بوده. دوره کار آموزی اش نوازندگی در گروه چارلی پارکر بود که خودش یکی از خدایان جاز است و خالق موسیقی بی باپ. بعد هم مایلز دیویس گروه خودش را به وجود آورد با هنرمندانی مثل جیل اونزGill Evans ، هربی هنککاک Herbie Hancock ، وین شورتر Wayne Shorter، جان کولترین John Coltrane، ران کارتر Ron Carter... و سانی رالینز،ارت بلکی، تلانیوس مانک...  همه خدایان جاز...  این ها که می گویم مال دهه 40 است و دهه 1950... بعدش اواخر دهه 1960 با پیشتاز های جاز الکتریک همراه شد، و چیک کوریا، دیو هالند، و جان مکلائولین براش می زدند در آلبوم Bitches Brew مثلا که همه اش در باره انقباض و انبساط ملودی ها و تم هاست مثل یک خواب مخدر... 

 

به هرحال، در هر دوره که نگاه کنی، مایلز دیویس پیشتاز تحولات موسیقی است، و نه فقط موسیقی جاز. خودش گفته بود کارش ربطی به موسیقی جاز ندارد، بلکه در قلمرو موسیقی اجتماعی social music است.  بیشتر از هفتاد تا آلبوم بیرون داده و دهها آلبوم از اجراهای زنده او هست...  دهها کتاب و مقاله در تحلیل موسیقی او و زندگی پرتلاطم او هست...   از سبکهائی که به وجود آورد، مثلا سبک فیوژن، که در آن خیلی الهام از موسیقی شرقی و مثلا هندی زیاد است،  به تدریج وارد موسیقی پاپ شد و الهامبخش موج نوی موسیقی راک New Wave Rock بود، و هنرمندانی مثل Prince...

 

در باره آلبوم جدیدی که سونی بیرون داده، این آلبوم کوتاه «تحول گروو» Evolution of the Groove  واقعا باید دید منتقدها چی می گویند، برای این که این در واقع یک کار جدید است که البته خود مایلز دیویس در به وجود آوردن آن نقشی نداشته.  این البوم را یک منتقد، «بازاندیشی قرن بیست و یکمی مایلز دیویس» لقب داده و نوشته تنها عیبش این است که خیلی کوتاه است.  البوم  Evolution of the Grove را برادرزاده ی مایلز دیویس Vince Wilburn که خودش در گروه او نوازنده بوده، تهیه کرده... و مثلا همان track که سانتانا روی آن زده، خیلی نوازنده و ترک های الکترونیک  جدید به هنرمندان اصلی اضافه شده اند – و موسیقی تازه ای به وجود آمده که البته بخش اصلی اش تکنوازی خارق العاده خود مایلز است. منتقدها از ترکیب بدون درز موسیقی جز، راک و هیپ هاپ در این آلبوم تعریف کرده اند.